Không ai là không mong muốn con mình phát triển khỏe mạnh, thông minh. Tuy vậy vẫn có những trường hợp con gặp bất thường về sức khỏe hoặc tâm lý. Những dấu hiệu bất thường có thể xuất hiện khá sớm, thông thường trong giai đoạn 0-12 tháng tuổi. Nhưng hầu hết ít có bố mẹ nào để ý. Đa phần đợi đến khi muộn mới tá hỏa cho con đi khám bệnh. Khi bệnh tiến triển nặng, thì thời gian điều trị lâu hơn và hiệu quả điều trị cũng không cao như khi phát hiện sớm. Là người gần gũi và ở bên cạnh bé nhiều nhất, bố mẹ hoàn toàn có thể phát hiện con có những bất thường trong tâm lý và hành vi qua những dấu hiệu đơn giản sau.

1 tháng tuổi

Trẻ sơ sinh 1 tháng tuổi còn rất bé, thời gian chủ yếu là ngủ. Hoạt động đáng chú ý nhất của bé là bú. Qua hành động mút bú của bé, có thể biết bé có bình thường hay không. Ngoài ra giai đoạn này trẻ rất thích nhìn những gương mặt, dù bé chỉ có thể nhìn trong phạm vi 20-25 cm. Nếu phát hiện trẻ 1 tháng tuổi có những biểu hiện sau, bố mẹ cần cho bé đi khám ngay.

- Bé bú kém, bú chậm, không có nhu cầu đòi bú, áp dụng với cả trẻ bú mẹ và trẻ bú bình.

- Khi mẹ đưa đồ vật sát tầm mắt bé, bé không tập trung. Khi di chuyển đồ vật, mắt bé không dõi nhìn theo hướng đồ vật.

- Không có phản ứng với tiếng động lớn, âm thanh lạ và ánh sáng mạnh.

3 tháng tuổi

3 tháng tuổi bé đã có thể giữ được đầu, biết lẫy và biết cầm nắm đồ vật dù chưa được khéo léo cho lắm. Bé bắt đầu biết mỉm cười hoặc cười lớn. Bé thích bắt chước biểu cảm của mẹ, cố gắng nhại theo tiếng mẹ. Mẹ có thể chơi trò “thè lưỡi” với bé. Mẹ thè lưỡi ra và thực hiện nhiều lần, dần dần bé sẽ biết bắt chước theo. Sau đây là những dấu hiệu bất thường ở trẻ giai đoạn 3 tháng tuổi:

- Bé không giữ được đầu tốt.

- Khả năng cầm nắm đồ vật kém, bàn tay không nắm lại được.

- Không tập trung vào những đồ vật chuyển động.

- Không mỉm cười, cũng không cười lớn.

- Phản xạ với tiếng động kém.

- Khi mẹ đưa mặt gần sát mặt bé, bé không có phản ứng, không chú ý và lơ đễnh.

- Tỏ vẻ sợ hãi khi gặp người lạ hay khi ở môi trường lạ. Khi 3 tháng tuổi, bé chưa hề biết lạ nên đây là dấu hiệu bất thường.

4-7 tháng tuổi

Trẻ trong giai đoạn 4-7 tháng tuổi đã có thể lẫy thành thạo và thích được ngồi. Bé có thể với đồ vật thành thạo, cầm lên tay và chuyển sang tay bên kia. Trò chơi thích nhất của bé giai đoạn này là trò ú òa, nhìn mình trong gương, theo dõi vật thể chuyển động. Giai đoạn này bố mẹ nên gọi tên bé thường xuyên để bé hiểu được tên mình, dùng những câu ra lệnh như “không được”, “đừng”. Bố mẹ hãy đưa con đến bác sỹ nếu con trong giai đoạn này chưa làm được những điều sau:

- Vẫn chưa thể giữ được đầu.

- Chưa thể tự ngồi hoặc ngồi có hỗ trợ cũng kém.

- Không có phản ứng khi giao tiếp, nói chuyện với bố mẹ, ông bà.

- Phản xạ với tiếng động kém, không cười.

- Khi để đồ vật lạ, hấp dẫn trong tầm tay bé, bé không cố gắng với và cầm nắm cho bằng được.

8-12 tháng tuổi

Giai đoạn 8-12 tháng tuổi, trẻ phát triển mạnh về ngôn ngữ. Tuy chưa thể nói được những câu dài, nhưng trẻ hiểu gần như trọn vẹn ý nghĩa những lời nói, câu chuyện thông thường của người thân. Bản thân trẻ nói được những từ đơn giản như ba, mẹ, bà… Giai đoạn này trẻ thích khám phá. Đã biết bò nên rất hứng thú với việc khám phá mọi thứ xung quanh. Trẻ có thể vịn tay đi men theo tường hoặc đi lẫm chẫm. Sẽ là nguy hiểm nếu bé 8-12 tuổi có những biểu hiện sau:

- Chưa thể bò.

- Đã biết bò nhưng bò theo kiểu kéo lê một chân.

- Chưa biết đứng, dù bố mẹ hỗ trợ cũng không thể đứng được.

- Không cố gắng tìm đồ vật bị bố mẹ giấu đi.

- Không nói, có cố gắng nói nhưng nói không tròn vành bất cứ từ nào, không giao tiếp bằng cử chỉ (ví dụ không biết vẫy tay chào, không biết vỗ tay, không biết chỉ vào các bộ phận trên gương mặt…).

Việt Hà

Dịch từ HC