Nhiều người cho rằng, Tết Đoan Ngọ hay còn gọi là Tết giết sâu bọ. Đây là thời điểm chuyển mùa, sâu bọ, côn trùng cũng được dịp phát triển gây bệnh cho người, vật nuôi và cây cối. Vì vậy, người dân thực hiện các nghi lễ diệt sâu bọ và dâng hương cầu tai qua nạn khỏi, được mùa.

Cũng vì ý nghĩ này mà Tết Đoan Ngọ thường được chuẩn bị cúng vào sớm sáng là tốt nhất. Thế nhưng thực tế, nhiều gia đình Việt lại không nên cúng vào sáng sớm hay chiều tối vì sự tiện lợi của mình.

Lý do là bởi, Tết Đoan Ngọ nên được tiến hành vào giờ chính Ngọ (giữa trưa) ngày 5/5 Âm lịch. Bởi vì, Đoan nghĩa là mở đầu, Ngọ là khoảng thời gian từ 11 giờ tới 13 giờ. Vì thế, cúng Tết Đoan Ngọ từ khoảng thời gian 11-13h mới là đúng nhất.

Tại sao lại gọi Tết Đoan Ngọ là Tết giết sâu bọ?

Ngày 5/5 gọi là Đoan Ngọ vì chữ “Đoan” có nghĩa là chính, là thẳng, là mở đầu. Có khi gọi là Đoan Ngũ vì có hai số 5. Người ta còn gọi là Đoan Dương hoặc Trùng Ngũ, vì số 5 thuộc dương.

Bên cạnh đó, Ở Việt Nam, Tết Đoan Ngọ còn được dân gian gọi bằng một cái tên dân dã hơn là Tết giết sâu bọ bởi theo quan niệm xưa, trong người, nhất là trong bộ phận tiêu hóa, thường có sâu bọ. Sâu bọ này nếu không bị trừ đi sẽ sinh sản ngày càng nhiều và gây hại cho con người.

Tuy nhiên trong năm, chúng ẩn sâu trong bụng, duy chỉ có ngày 5/5 là chúng ngoi lên. Vì thế, người dân thường chọn ngày Tết Đoan Ngọ để diệt trừ chúng bằng cách ăn các món ăn như cơm rượu nếp và các loại trái cây với nhiều vị khác nhau như mận, đào, xoài, vải...

Ngoài ra còn có những món ăn khác tùy theo tập quán của từng địa phương như bánh ú tro, thịt vịt…

Một số truyền thuyết khác thì cho rằng, thời tiết vào dịp 5/5 thường rất nóng. Đây là thời điểm khí hậu nóng, côn trùng và sâu bọ sinh nở nhiều, nông dân cần phải tìm cách trừ diệt để bảo vệ cho sự canh tác, trồng trọt.

Do vậy, người ta đã quyết định chọn ngày mùng 5/ 5, đúng thời điểm dương thịnh - để làm lễ diệt trừ các loài sâu bọ này và cầu mong cho con người được hạnh phúc, khỏe mạnh.

Minh Anh