Cách trung tâm Hà Nội chừng 30km, làng Chuông ở xã Phương Trung, huyện Thanh Oai, Hà Nội từ lâu đã nổi tiếng với nghề làm nón. Nón làng Chuông đơn giản nhưng đòi hỏi người khâu phải tỉ mỉ từng công đoạn.

Theo nhũng người dân làng Chuông cho biết, vật dụng làm nón gồm lá, chỉ và khung nón. Theo đó, lá là chất liệu quan trọng làm nên chiếc nón. Chúng được lấy từ lá cây cọ mọc ở miền núi về phơi nắng vài ngày. Khi lá cọ phơi nắng trắng và khô lại sẽ được những người thợ làm nón cắt độ dài tùy theo đường kính vành nón.

Khung nón làm bằng tre nhưng phải được ngâm kỹ để đảm bảo vừa dẻo dai lại rắn chắc. Ngoài ra, công đoạn không kém phần tỉ mỉ nữa là lợp từng thớ lá lên chiếc khung đã làm sao cho gân lá đều nhau. Sau khi khâu xong, nón còn cần phải cạp lại chắc chắn và trang trí cho thật đẹp mắt.

Bà Phạm Thị Hòa, một hộ dân làm nón ở làng Chuông cho biết, đa số người dân ở làng Chuông làm nón lá trắng. Trong thôn chỉ có bà và một số ít hộ khác còn làm nón quai thao.

Nón quai thao đẹp và sang trọng. Những chiếc nón này có giá hơn 200 nghìn đồng/chiếc, đắt hơn so với nón lá thông thường.

"Những chiếc nón quai thao khi mang ra chợ làng không bán được. Vì thế, gia đình tôi chỉ nhận đặt làm cho các “liền anh, liền chị” hoặc khách du lịch. Chiếc nón quai thao có kích thước rộng hơn nón thường, có chiếc lên tới 1,4m, chiếc nhỏ cũng 70 cm. Giữa nón gắn một vành tròn như nắp tráp vừa đầu đội, gọi là cái "khua"", bà Hòa nói. 

"Khua" nón trước đây được làm công phu. Nhưng đến giờ làm đơn giản hơn, chất liệu bằng vải và sợi sắt nhỏ. 

Quai thao là bộ phận không thể thiếu của chiếc nón, được làm bằng loại tơ đặc biệt. Quai thao màu tím, màu đen thì được dùng cho phụ nữ đã lập gia đình. 

Ông Lê Xuân Đản, chồng bà Hòa cho biết, ông làm nghề nón cũng được vài chục năm nay. Gia đình có mấy anh em trai đều làm nghề này. Cô con dâu của ông cũng tranh thủ lúc nông nhàn ngồi khâu nón kiếm thêm thu nhập. 

 

Con dâu vợ chồng bà Hòa cho biết, thời gian để hoàn thiện một chiếc nón quai thao nhỏ, chị phải ngồi cặm cụi khâu mất nửa ngày. Còn chiếc nón lớn, chị thường phải khâu 2-3 ngày mới được 1 chiếc nón.

"Chiếc nón quai thao tuy rất nhỏ bé nhưng để làm ra được một chiếc nón quai thao, mình thường phải mất 3 ngày liền. Nói chung, người khâu nón phải khâu rất tỉ mỉ và trải qua nhiều công đoạn. Trong đó công đoạn nào cũng khó và cẩn thận như nhau nếu muốn có 1 chiếc nón đẹp", người con dâu làng Chuông thừa nhận.

Người khâu nón quai thao phải tỉ mỉ từng công đoạn. 

 

Ông Đản cũng cho biết, thời điểm cuối năm là dịp có nhiều khách hàng đến đặt làm nón quai thao nhất: "Cuối năm, nhiều khách hàng tìm đến tận nhà đặt mua nón quai thao của nhà chúng tôi khâu. Bởi thời điểm cuối năm và sau Tết có nhiều hội diễn văn hóa văn nghệ ở các làng nghề, cơ quan, đoàn thể nên các tập thể, cá nhân đặt mua nón đông. Chỉ mỗi thời điểm đó gia đình tôi bán được nón quai thao chạy nhất, còn các thời điểm khác trong năm thì bán túc tắc vì thỉnh thoảng mới có khách hỏi mua".

Bảo Yên