Người xưa có câu, "Cúng cả năm không bằng Rằm tháng Giêng", vậy nên các chị em thường rất chăm chút cho việc lễ chùa cúng dường ngày Rằm, đặc biệt là mâm cỗ cúng Phật, cúng gia tiên.

Nhiều gia đình quan niệm, tháng Giêng đầu năm nên tránh sát sinh, chỉ nên ăn chay để tạo phúc cho gia đình và con cháu, cầu may mắn và bình an cho năm mới. Vậy nên, nhu cầu đặt mua những mâm cơm chay ngày Rằm tháng Giêng rất rầm rộ và đắt khách. 

Chị Nguyễn Ngọc Ngà (Long Biên, Hà Nội) là một người chuyên nhận nấu cỗ chay cho các dịp lễ Tết, cúng giỗ, cúng dường lễ phật cho các gia đình. Rằm tháng Giêng năm nay, chị Ngà nhận khoảng 20 đơn nấu cỗ chay, chỉ riêng nguyên liệu chuẩn bị thức ăn đã tính bằng đầu tạ, nhưng đến tận ngày 14 tháng Giêng vẫn còn người đặt món.

Vì thấy nhiều nhà khẩn khoản muốn chị nấu giúp để kịp lễ bái nên chị Ngà cũng không tiện từ chối, chỉ còn cách làm việc hết công suất, chuẩn bị đủ nguyên liệu, sắp xếp thời gian thật khớp để làm đủ các mâm cỗ chay trả khách.

Chị Ngà cho hay, mâm cỗ chay cúng đầu năm thường có hoa quả, xôi chè, các món đậu, canh rau, món xào. Những mâm cúng chay không yêu cầu nhiều thì có thể làm đơn giản 5 món là đủ, nhưng nhiều gia đình đặt các món chay giả mặn thì sẽ mất nhiều thời gian để làm hơn.

"Đối với những gia đình ăn chay thuần thì các món ăn tương đối dễ làm, nhưng riêng các món ăn chay giả mặn thì cần rất nhiều nguyên liệu và thời gian thực hiện. Ví dụ như đối với món mọc chay, sườn chay được làm từ bột căn thì tôi sẽ phải mất trọn 10 - 15 tiếng để chuẩn bị phần bột căn, hấp chín bột. Vậy nên, để đảm bảo được chất lượng món ăn và thời gian chuẩn bị, tôi chỉ nhận đơn đến trưa ngày 14 tháng Giêng thôi, sau đó sẽ bắt tay vào việc làm đồ ăn cho khác" - chị Ngà chia sẻ.

Những món ăn chay giả mặn được ưa chuộng nhất hiện nay phải kể đến tôm chay, mọc chay, sườn chay, mắm tép chay, thịt xiên móc mật chay, gà chay... Các món này được làm trông khá giống món mặn, thoạt nhìn qua cứ tưởng là thịt, nhưng thực chất đều là đồ ăn làm từ thực vật, bột căn.

Những món giả mặn như sườn sụn chay, thịt gà chay, tôm chiên chay được đặt rất nhiều

"Nhiều người đặt mua tôm chay, miếng tôm chay làm từ bột căn, khi ăn thì chiên giòn lên ăn không khác gì tôm tẩm bột rán. Sườn non chay cũng là món nhiều người đặt, bột căn sẽ được bọc quanh cùi dừa, tạo hình như một miếng sườn. Năm nay, tôi còn làm bánh chưng chay để phục vụ khách, có bánh chưng chay nhân đậu và mỳ căn và bánh chưng chay 7 màu không nhân. Nhiều người thích ăn bánh chưng 7 màu không nhân vì nó lạ, khi bày lên mâm cúng trông cũng rất đẹp mắt" - chị Ngà cho biết.

Hiện nay, giá của một mâm cúng chay dao động từ 600.000 - 2 triệu đồng/mâm, phụ thuộc vào số lượng và độ cầu kỳ của món ăn. Thường một mâm cỗ chay dành cho 6 người ăn sẽ có thực đơn từ 9 - 13 món. 

Chị Ngà cho biết, mâm cỗ chay 600.000 đồng mà chị làm gồm những món như gà chay hấp, nem, giò lụa, đậu chiên xù, nấm kho, nộm, rau xào, xôi vò hạt sen, canh. Mâm 800.000 đồng có thêm sườn xào, khoai môn lên phố, cá thu sốt, tôm chiên. Những mâm từ 1 triệu trở lên sẽ có một số món mới như bê chay xào cần tỏi, thịt chay quay, nem hoa quả, nộm gà chay xé phay, gà chay xốt...

"Cỗ chay giả mặn được nhiều người đặt vì nó đẹp mắt, phong phú hình thái, mặc dù hình dáng như thịt nhưng đích thực là đồ ăn chay nên phù hợp cũng ngày Rằm tháng Giêng với tiêu chí không ăn thịt và không sát sinh. Thực ra, làm đồ chay giả mặn cũng là một cách trợ duyên cho những người mới ăn chay, để những người ăn chay thời gian đầu không bị có cảm giác mệt mỏi vì cho rằng mình thiếu chất do không ăn thịt" - chị Ngà bật mí.

Năm nay, món xôi hoa đậu cũng được nhiều người chọn dùng trong mâm cỗ chay cúng Rằm tháng Giêng. Món này không chỉ thuần chay mà còn rất đẹp mắt, phù hợp để dâng lên cúng phật, gia tiên. Giá của xôi hoa đậu cũng không quá đắt, chỉ cần bỏ ra khoảng 160.000 - 270.000 đồng là đã có thể mua được 1 đĩa xôi hoa đậu thơm nức, ấm nóng.

Chị Nguyễn Hảo Anh - một người làm xôi hoa đậu cho biết, Rằm tháng Giêng năm nay, chị nhận làm khoảng 12 đơn đặt xôi hoa đậu. Không chỉ có xôi trắng mà còn có cả xôi gấc, xôi đậu đen, xôi đậu xanh để khách hàng chọn mua theo khẩu vị. Hoa được trang trí trên xôi được bắt từ đậu xanh, đậu đỏ, khoai môn, khoai lang... để có được màu sắc chân thực và an toàn với sức khỏe.

"Khoảng 1 năm trở lại đây, nhiều người biết đến xôi hoa đậu và đặt mua khá nhiều, đặc biệt là dịp Rằm tháng Giêng này. Làm xôi hoa đậu không khó nhưng để ngon và thơm thì cần biết lựa nguyên liệu thật tốt, đồ xôi, nấu đỗ đúng cách. Trong các mâm cỗ chay cúng lên thần phật và gia tiên, có một đĩa xôi hoa đậu bày lên thì vừa đẹp vừa sang, đúng chất ăn chay thanh tịnh" - chị Hảo Anh chia sẻ.

Bên cạnh món xôi hoa đậu, nhiều loại bánh trái khác cũng được các chị em đặt mua để cúng Rằm tháng Giêng như bánh mochi, bánh đậu xanh trái cây, bánh trôi ngũ sắc...

Lương Chi