Mỗi dịp chuẩn bị Tết đến xuân về, không khí tại làng quất Tứ Liên (Pường Quảng Bá -Tây Hồ) lại tấp nập chuẩn bị các công đoạn chăm sóc cuối cùng gò thế và tạo dáng cho cây để phục vụ nhu cầu thị trường. 

Anh Minh Vương (34 tuổi) - người đã theo nghề trồng quất nhiều năm cho biết, trồng quất không đòi hỏi sự tỉ mỉ, khó khăn như các cây khác nhưng phải biết cách chăm sóc và cần nhiều thời gian. "Trồng quất tuy vất vả hơn trồng đào nhưng hầu như không có nhiều rủi ro, chỉ là bán được giá thế nào chứ rất ít khi mất mùa hay nở sớm."

Thời gian từ cây non đến khi trưởng thành của một cây quất trung bình từ 3-4 năm. Mặc dù phải chăm sóc, vun trồng, tưới tắm cả năm nhưng giai đoạn 2 tháng cuối năm Âm lịch mới thực sự là quan trọng và vất vả nhất. Những người trồng quất phải thực hiện những công đoạn chăm sóc tỉ mỉ cuối cùng để kịp vào mùa Tết. 

Anh Minh Vương đã có nhiều năm chăm sóc quất cảnh. (Ảnh: Thương Thương)

Trong suốt quá trình cây sinh trưởng, người làm vườn luôn phải bổ sung tưới nước đều đặn đảm bảo độ ẩm cho cây. Ngoài ra, để cây quất đẹp và bán được giá, còn phải uốn, cắt tỉa gò thế bằng dây thép hoặc đồng mỏng để níu kéo các quả lại với nhau theo một tổng quan hài hòa.

Người gò quất phải là người có bàn tay khéo léo và con mắt thẩm mĩ. Để cho một cây quất cảnh có dáng, thế đẹp, các cành quả phân bổ đều khắp xung quanh và từ dưới tán gốc lên ngọn. Có nhiều kiểu tạo hình cho cây quất cảnh: tạo hình cây quất thế, cây quất dáng mâm xôi, cây quất dáng hình tháp... Với mỗi kiểu tạo hình lại đòi hỏi người thợ gò thế cây quất phải gò theo cách khác nhau. "Công đoạn nào cũng đòi hỏi kỹ thuật chăm sóc tỉ mỉ, trong quá trình gò thế và tạo dáng cho cây phải khéo léo tránh dây thép chọc vào quả và căn chỉnh vị trí phù hợp." Anh Vương nói.

Công đoạn gò thế, tạo dáng cho cây đòi hỏi sự khéo léo và tỉ mỉ tránh để dây thép không chọc vào quả. (Ảnh: Thương Thương)

Được biết, để gò hoàn thiện cho một cây quất loại vừa và nhỏ thì một người thợ lành nghề, có kinh nghiệm cũng phải mất đến nửa ngày mới làm xong, còn với những cây quất to có khi phải gò trong cả ngày mới xong. Anh Vương cho biết: "Việc dùng dây đồng để gò, tạo thế cho cây quất như vậy mất rất nhiều thời gian, trung bình một người một ngày mới có thể hoàn thiện xong một cây quất". Chính vì mất nhiều thời gian nên các chủ vườn cũng phải huy động các thành viên trong gia đình hoặc thuê thêm nhân công để gò thế tạo dáng cho quất cảnh mong có thể kịp mùa vụ.
Sau khi gò thế tạo hình cho cây, người trồng quất cần vẫn phải tiến hành các công đoạn phun các loại thuốc bảo vệ thực vật phòng trừ sâu vẽ bùa và nhện đỏ, phun thuốc chống sương cho cây và thường xuyên tưới nước giữ ẩm cho cây. Bên cạnh đó, còn phải chú ý cắt, tỉa bớt các tán khuất trong thân cây, tập trung chăm sóc cây để bật hoa, bật lộc ở những những tán chính ra ngoài thì tổng thể sẽ đẹp hơn.

Các quả và cành được bố trí đều nhau và đẹp mắt. (Ảnh: Thương Thương)

Anh Vương cho biết, giá quất năm nay có thể sẽ thay đổi so với năm ngoái: "Giá dự kiến năm nay hiện vẫn chưa có giá cụ thể, nhưng chắc chắn sẽ cao hơn so với năm ngoái. Bởi mỗi một năm tiền vật tư, nhân công, cây giống sẽ tăng lên vậy nên giá cũng phải tăng lên. Tuy nhiên, số lượng không cao hơn nhiều nó sẽ nhảy lên vài trăm nghìn một cây."

Theo quan điểm của người Việt, quất là biểu thị cho sự sum suê, "bội thu", quất có lá xanh tốt, sai quả, quả vàng đều thể hiện sự trù phú, hứa hẹn một năm mới được mùa, làm ăn phát tài phát lộc. Thời điểm gần Tết là giai đoạn rất quan trọng tại các làng quất, nếu làm sai kỹ thuật chăm sóc sẽ ảnh hưởng đến dịp làm ăn lớn nhất trong năm.

 Thương Thương