Cứ vào dịp hè khi mà tiết trời oi nóng bức bối, các chị em nội trợ lại đua nhau tìm đến những loại thực phẩm giải nhiệt. Một trong số đó phải kể đến những trái dưa lê, loại quả ăn giòn ngọt vị thanh mát lại giàu chất dinh dưỡng rất hợp để giải nhiệt mùa nắng nóng.

Cây dưa lê là loại cây được trồng nhiều và khá được ưa chuộng tại các nước Châu Á. Chúng có nguồn gốc ở Ấn Độ du nhập vào nước ta khoảng hơn chục năm nay và tỏ ra thích nghi khá tốt với điều kiện khí hậu Việt Nam. 

Dưa lê tuy không có vẻ ngoài bắt mắt như những người anh em họ dưa của mình như dưa hấu, dưa vàng hay dưa lưới nhưng lại có hương vị ngọt thanh mát rất đặc trưng chỉ thưởng thức một lần là nhớ mãi. Quả dưa lê có hai dạng là dưa da trơn và dưa da sần. Khi chín chúng có màu xanh nhạt bổ ra bên trong thịt quả ăn giòn ngọt và đặc biệt phần hạt bên trong bạn hoàn toàn có thể ăn được.

Cây dưa lê thuộc nhóm họ dưa có thân mọc leo bò lan. Toàn thân có phủ một lớp lông tơ xung quanh. Thân có thể phát triển dài đến hơn 2 mét và phân tán thành nhiều chồi nhánh khác nhau. Lá dưa lê màu xanh có hình tim, hai mặt cũng được bao phủ một lớp lông tơ mịn.

Dưa lê được đánh giá là loại cây dễ trồng, cây sinh trưởng mạnh và sai quả nếu điều kiện thuận lợi và được trồng đúng cách. Vì là loại cây trồng lấy quả vào mùa hè nên nhiệt độ thích hợp trồng dưa lê là khoảng từ 18 đến 33 độ C. Ở nhiều nơi họ thường trồng dưa lê vào đầu tháng 2 dương lịch và thu hái quả vào khoảng tháng 5-6. Chỉ cần một khoảng sân nhỏ cùng một chỗ bám vững chắc bạn đã có thể tự trồng cho mình một giàn dưa lê xanh mát mắt vào mùa hè và thu hái được những quả dưa không chỉ thơm ngon mà còn hoàn toàn yên tâm về chất lượng.

Các bước để trồng được một giàn dưa lê cho ra nhiều quả:

Bước 1: Chọn lựa và gieo hạt giống

Công việc này không khó nhưng đòi hỏi phải cẩn thận tỉ mỉ. Vì dưa lê được trồng hoàn toàn bằng hạt nên bạn có thể mua hạt có bán sẵn tại cửa hàng bán hạt giống hoặc thu hoạch hạt với những trái dưa lê già. 

Bạn cần chọn lựa ra những quả dưa lê to và già trái. Bổ đôi ra và nạo hết phần hạt bên trong bằng một cái thìa. Cho hết phần hạt vào thau và lọc sạch loại bỏ phần thịt quả giữ lại phần hạt.

Toàn bộ số hạt đã được lọc bỏ và lựa chọn những hạt to chắc giữ lại.

Với số hạt này bạn đã có thể đem gieo ngay xuống đất được rồi. Tuy nhiên để tỷ lệ nảy mầm cao nhất nên ngâm chúng trong nước ấm qua đêm để hạt ngấm nước chương lên khi gieo sẽ dễ dàng nảy mầm hơn. Trong quá trình ngâm một số hạt cũng có thể đã đâm chồi rễ ra rồi. Những hạt như thế hứa hẹn sẽ phát triển thành cây rất nhanh.

Những hạt khỏe nhất bắt đầu đâm chồi rễ ra chỉ sau một đêm ngâm nước.

Sau khi ngâm qua một đêm bạn đem những hạt giống này gieo xuống đất hoặc một khay nhỏ đựng giá thể bao gồm đất, mùn xơ dừa và trấu. Gieo xong phun nước giữ ẩm cho bề mặt đất thường xuyên. Chỉ khoảng 5 ngày là hạt sẽ nảy mầm hết. 

Sau 1 tuần những hạt giống khỏe mạnh nhất sẽ nảy mầm thành những cây con với hai lá mầm xanh mướt như thế này. Lúc này bạn cần tiếp tục giữ ẩm đất thường xuyên và cho khay trồng dưới ánh sáng đèn điện hoặc đem ra nơi có ánh sáng để chúng mau lớn.

Bước 2: Chọn mặt gửi vàng vào những cây khỏe mạnh nhất

Sau khi trồng được 2 tuần, cây dưa lê đã ra được 4 đến 5 lá thật. Lúc này bạn chọn lựa ra những cây khỏe mạnh nhất để trồng làm cây giống. Với tiêu chí chất lượng hơn số lượng. Với một giàn dưa lê bạn chỉ cần chọn ra 4 đến 5 cây con khỏe mạnh nhất đem trồng vào chậu lớn hơn hoặc ra sân vườn. Những cây con to khỏe thân mập và nhiều lá sẽ là những ứng cử viên nặng kí cho bạn gửi gắm niềm tin vào đó. 

Chọn ra những cây khỏe mạnh nhất để trồng vào chậu lớn.

Trước khi đánh cây con ra chậu lớn trồng bạn nên bón xuống bên dưới một chút phân bón lót để kích thích cây mau bén rễ và thích nghi với nơi ở mới. Tưới nước giữ ẩm đều đặn hàng ngày cây sẽ mau bén rễ xanh tốt trở lại. Từ bây giờ trở đi dưới bàn tay chăm sóc của bạn cây sẽ phát triển rất mạnh và phát triển tua cuốn để bám giàn.

Chế độ bón phân cho cây có thể chia ra làm 3 giai đoạn:

Lần đầu bón khi cây mới chuyển chậu mới. Bón nhẹ một lớp lót bên dưới phân đạm và kali nguyên chất.
Lần thứ hai cách lần đầu khoảng hơn 1 tháng. Cũng với liều lượng như lần đầu bón cho cây và kết hợp vun xới làm sạch cỏ dại.

Lần thứ ba bón khi cây bắt đầu nở hoa và chuẩn bị đậu trái. 

Sau khoảng 1 tháng trồng cây dưa lê đã mọc dài và bắt đầu phát triển tua cuốn. Lúc này bạn nên tiến hành làm giàn cho dưa lê bám để phát triển thêm nhiều nhánh nữa. Có thể cho chúng leo lên lan can hoặc tạo giàn leo chắc chắn cho tua cuốn bám vào.

Chú ý khi trồng trong chậu bạn cần giữ cho đất bên dưới luôn thông thoáng và thoát nước tốt. Bạn có thể cắm xuống bên dưới đất những ống nhựa trong như thế kia nhằm cho không khí bên dưới luôn được lưu thông giúp cho cây phát triển tốt hơn.

Bước 3 : Bấm ngọn ghim nhánh cho cây dưa lê

Sau khi đã làm giàn và tiến hành cho dưa lê bám giàn bạn nên bấm ngọn và ghim nhánh cho cây. Vì việc này khá quan trọng quyết định đến năng suất quả sau này.

Cách bấm ngọn cũng khá đơn giản. Khi cây đã phát triển cao ra nhiều lá thật bạn bấm phần ngọn để cây phát triển ra các nhánh con. Giữ lại 2 nhánh to khỏe nhất trên một cây cho phát triển còn lại bấm bỏ hết. Mỗi nhánh to này khi đã phát triển to sẽ lại ra thêm một vài nhánh nữa. 

Giữ lại những ngọn chính to khỏe để phát triển thành giàn chính.

Sau khi cây bám giàn và phát triển mạnh ra nhiều nhánh con, chỉ khoảng 2 tuần là những dấu hiệu nở hoa đầu tiên sẽ xuất hiện. Đặc điểm của dưa lê chính là cây cho cả hoa đực và cả hoa cái. Hơn thế nữa ở mỗi hoa cái vẫn tồn tại nhị đực do đó mà cây rất dễ thụ phấn và đậu quả. Ở mỗi nách lá ở nhánh đầu tiên của cây sẽ mọc ra một hoa cái và cho ra những quả dưa đầu tiên.  

Hoa cây dưa lê có màu vàng, hoa cái có phần thân phình to bên dưới.

Một số người trồng dưa lê còn cẩn thận khi tự tay thụ phấn hoa giúp dưa lê mau đậu quả. Chỉ cần dùng một chiếc chổi lông quét lớp phấn ở nhị hoa đực rồi bôi lên phần nhụy của cây hoa cái là đã giúp cây chắc chắn đậu quả được. Thời điểm thụ phấn cho dưa lê thích hợp nhất là vào buổi sáng từ 6 giờ cho đến 9 giờ.

Ở giai đoạn này bạn cũng nên tỉa bớt những lá bên dưới, lá già để cho cây được thông thoáng, hoa đón được nhiều ánh sáng hơn.

Giúp hoa thụ phấn sẽ làm tăng khả năng đậu quả cho cây.

Sau khi hoa cái nở được 3 ngày rồi dần tàn. Từ phần thân bên dưới sẽ phình to ra để trở thành quả. Dần dần theo thời gian những quả dưa lê tý hon sẽ lớn dần lên dưới sự chăm sóc tưới tắm của bạn và ánh sáng mặt trời. Từ lúc hoa cái tàn đến khi quả chín khoảng 30–35 ngày, lúc này quả dưa có màu trắng sáng (bạch lê).Thời gian cho thu hoạch rộ khoảng 25 – 30 ngày.

Theo thời gian giờ đây những quả dưa lê đã cho quả khá to và nặng. 

Khi quả dưa lê đạt kích thước lớn như thế này bạn đã có thể thu hái. 

Giờ đây ban công của bạn dưa lê đã sai trĩu quả. 

Bước 4: Thu hái và tận hưởng thành quả của mình

Vậy là sau khi trồng từ 80-90 ngày bạn sẽ được thu hoạch được những quả dưa lê. Dưa lê khi chín có mùi thơm nhẹ hấp dẫn. Quả tròn đều, da căng bóng cầm chắc tay và có phần dưới hơi lồi ra. Thu hái những quả to nhất vào buổi sáng sớm và hái dần những quả còn lại cho đến khi hết đợt ra quả. 
Với những quả dưa lê như thế này bạn có thể bổ ra ăn luôn hoặc chế biến thành các loại sinh tố dưa lê, nước ép hay sữa chua dưa lê cũng rất ngon miệng. Không chỉ mát giúp giải nhiệt mùa hè dưa lê còn dùng chữa một số bệnh cũng rất hiệu quả. Thật đúng là một loại cây nhiều công dụng dành cho mùa hè.

Mùa hè này còn gì thích bằng khi thưởng thức ly sinh tố dưa lê mát lạnh.

 

Điều trị bệnh cho cây dưa lê

Đối với cây dưa lê có 2 loại gây hại chính đó là bọ trĩ và bọ phấn. Đây cũng là 2 loại côn trùng gây hại chủ yếu cho cây họ bầu bí nói chung và cây dưa lê nói riêng. 

Còn về bệnh hại thì dưa lê thường gặp chủ yếu một số bệnh như sương mai, bệnh trầy dây, bệnh phấn trắng và thối gốc. Những bệnh này ảnh hưởng rất lớn đến năng suất của cây trồng. 

Cách xử lý:

Với những loại sâu hại bạn có thể dùng biện pháp bắt bằng tay hoặc nếu nhiều bạn có thể phun loại thuốc xua đuổi côn trùng hoặc thuốc bảo vệ thực vật. 

Với những loại bệnh trên bạn phải đảm bảo thông thoáng cho cây và kết hợp phun một số loại thuốc diệt nấm bệnh có bán ở trên thị trường. 

Beng Beng
Ảnh: Shutterstock, Melvin Wei
(Theo Congluan)