Tác hại của thuốc lá đến sức khỏe đã được khoa học chứng minh từ lâu. Vào giữa thập niên 1980, chúng ta còn biết thêm rằng việc hút thuốc thụ động (do hít phải khói từ người hút thuốc) cũng gây tác hại rất lớn, thậm chí là lớn hơn hút chủ động.

Tưởng chỉ có vậy, thế nhưng hóa ra việc hút thuốc thụ động còn một dạng khác nữa. Thế giới gọi đó là third-hand smoke (THS – tạm dịch: khói lần 3), nhằm ám chỉ dư lượng khói thuốc còn bám trên những đồ xung quanh: rèm cửa, thảm, nội thất, quần áo…

Một bà mẹ đã chia sẻ trên trang facebook cá nhân rằng, con chị bị chuyển biến ho rất nhanh chỉ trong vòng đúng 1 ngày, cơn ho kéo dài, sâu và chuyển nhanh thành hen phế quản. Khi đưa vào cấp cứu do con lên cơn khó thở, bác sĩ nói bé gái gặp nguy hiểm tính mạng và buộc phải dùng kháng sinh để cấp cứu.

Tuy nhiên, điều đáng nói ở đây là nguyên nhân bị bệnh của em bé. Khi bác sĩ hỏi "Nhà có ai hút thuốc không?", người mẹ trả lời "Có ông trẻ và bố cháu. Nhưng cháu rất ít tiếp xúc và khi hút thuốc mọi người đều tránh cháu, ra ngoài hút xong mới vào".

Bác sĩ lắc đầu và nói: "Chị có biết mặc dù gia đình chị đã có ý thức bảo vệ con nhưng vẫn rất nông cạn không?" và ông cho rằng đây chính là nguyên nhân dẫn đến tình trạng nguy hiểm của bé gái hiện giờ?

Nhiều mẹ sẽ thắc mắc tại sao con nhỏ không tiếp xúc trực tiếp với khói thuốc lại có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng đến vậy! Lúc đầu bản thân em cũng không hiểu. Cuối cùng em hỏi các bác sĩ và được biết lí do cụ thể là thế này.

Một người hút thuốc lá sẽ thải ra 4 luồng khí khác nhau. Các nghiên cứu đã chỉ rõ đó là các luồng khí vô cùng độc hại, đặc biệt là đối với sức khỏe trẻ nhỏ.

- Luồng khói thứ nhất là người hút thuốc hít vào trong phổi.

- Luồng khói thứ hai toả ra từ đầu thuốc đang cháy mà các mẹ đều đã nhìn thấy bằng mắt thường. luồng khói này toả ra từ đầu thuốc đang cháy có nồng độ độc chất như CO, NH3, khí cabua tăng cao gấp 10 – 20 lần so với luồng khói hút vào phổi.

- Luồng khói thứ 3 là người hút hít vào rồi thở ra

- Luồng khói thứ 4 là luồng khói tổng hợp của luồng khói thứ 2 và thứ 3 bao quanh, tồn tại trong không khí nhiều giờ. Chúng có kích thước hạt nhỏ, có khả năng thâm nhập sâu vào trong phổi và phế nang của người hít phải.

Đặc biệt, các bác sĩ cũng giải thích rằng, khói thuốc bay lên và tan đi là cái mà chúng ta nhìn thấy nên thường tránh nó bằng việc giữ khoảng cách với người hút thuốc. Tuy nhiên, hơi thuốc nồng nặc phả dần ra qua hơi thở của người hút thuốc thì tồn tại trong không khí rất lâu sau và không ai có thể tránh khỏi độc hại khi tiếp xúc gần với họ.

Hầu hết những đứa trẻ có bố mẹ hút thuốc lá nguy có cơ bị đột tử ở tuổi nhũ nhi tăng cao, ảnh hưởng trí não. Lớn lên, nguy cơ trẻ mắc các bệnh lý cơn hen cấp tăng, hen phế quản cao hơn rõ rệt các bé không bị ảnh hưởng bởi thuốc lá.

Một nghiên cứu mới đây đã chỉ ra rằng dư lượng khói ấy hoàn toàn có thể tiếp tục làm hại con người. Theo đó, kể cả khi khói thuốc đã tan, lượng hóa chất còn tồn đọng – như nitrosamine – sẽ tiếp tục là một vấn đề nan giải. Nếu như được tích tụ qua thời gian, chúng hoàn toàn có thể gây ra một loại ung thư hoàn toàn mới.

“Mục tiêu của chúng tôi là xác định thời gian tối thiểu để tạo ra những ảnh hưởng về thể chất ở chuột khi chúng tiếp xúc với khói lần 3, bằng cách sử dụng phương pháp tiếp xúc giống như con người vẫn gặp,” – Manuela Martins-Green, nhà nghiên cứu từ ĐH Califronia, Riverside cho biết.

Sau khi cho các vật liệu ngập trong khói thuốc để lưu lại THS, họ đặt chúng vào trong chuồng nuôi chuột. Trong vòng 6 tháng, các chuyên gia sẽ thực hiện xét nghiệm não, gan và huyết thanh của chúng. Họ sẽ xác nhận thay đổi về hormone, khả năng kháng insulin, hệ tiêu hóa, và các dấu hiệu tổn thương hệ thần kinh, nội tạng.

Và kết quả thì thật đáng buồn. “Chúng tôi nhận thấy chỉ sau một tháng tiếp xúc với THS, gan đã bị tổn thương” – trích lời Martins-Green.

“Trong 2 tháng, tổn thương lan ra ở mức phân tử, và khoảng 4 – 6 tháng đã gây tác hại rất rõ. Chuột cũng cho thấy dấu hiệu kháng insulin sau khi tiếp xúc với khói lần 3 trong thời gian dài.”

Gan là trung tâm thải độc của con người, vậy nên các hóa chất cản trở chức năng của gan sẽ khiến độc tố ngày càng mạnh, đẩy nhanh quá trình hủy diệt cơ thể. Ngoài ra, các hormone stress trong chuột cũng tăng dần lên, khiến hệ miễn dịch của chúng ngày càng giảm sút.

Nhưng quan trọng hơn, cần nhấn mạnh rằng nghiên cứu này được thực hiện trên chuột, trong điều kiện lý tưởng của phòng thí nghiệm. Thế giới thực thì không như vậy, khi hiện đang có đến hơn 1 tỉ người h.út th.uố c mỗi ngày (số liệu từ WHO năm 2016). Có nghĩa là, chúng ta đang đối mặt với những nguy cơ rất lớn.

“Dù nghiên cứu không thực hiện trên con người, nhưng chúng ta nên xác định rằng khách sạn, xe hơi, hay chính ngôi nhà của bạn, nhiều khả năng đang bị ám khói lần 3.”

Tại Mỹ, 5 người chết thì có 1 liên quan đến hút thuốc. Còn nói về hút thuốc thụ động (second hand smoke), chúng ta có những thực tế đáng quan ngại hơn nữa, khi nó liên quan đến rất nhiều căn bệnh nghiêm trọng cho cả trẻ em và người lớn

Và có lẽ giờ đây, các con nghiện thuốc là nên thực sự tìm cách cai thuốc, vì tác hại của thuốc đang ngày càng lớn rồi.

Thùy Linh (T.H)