1T – Thức ăn (chế độ ăn)

Chế độ ăn uống của người tiểu đường phụ thuộc vào cân nặng, tình trạng bệnh lý, công việc, thói quen ăn uống.

Bệnh nhân vẫn cần phải đảm bảo đủ năng lượng tối thiểu, ví dụ người nằm điều trị 25kcal/kg/ngày, lao động nhẹ nhàng (văn phòng) năng lượng cần 30 - 35kcal/kg/ngày. Người lao động nặng (chân tay) cần 35 - 40kcal/kg/ngày.

PGS.TS. Nguyễn Thị Lâm, Nguyên Phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho hay: “Người tiểu đường cần phải lựa chọn loại thức ăn thích hợp và sử dụng cân đối các thành phần đạm, chất bột, chất béo trong thực đơn hàng ngày. Mục tiêu của chế độ ăn là kiểm soát đường huyết cho người bệnh khi đói 4 -7,2 mmol/l. Đường huyết 2 giờ sau ăn dưới 10mmol/l hoặc tốt hơn dưới 8 mmol/l. Tuy nhiên, chế độ ăn sẽ được điều chỉnh phù hợp với từng thể trạng bệnh nhân cụ thể”.

Bị tiểu đường vẫn cần phải ăn đầy đủ các chất dinh dưỡng, vitamin và khoáng chất, ảnh minh họa.

Khi chế biến món ăn cho người tiểu đường thay vì làm các món chiên, hãy làm món hấp, luộc hoặc xào. Sử dụng dầu olive nguyên chất, dầu hạt lanh hoặc dầu mè để trộn salad, rau hoặc mì ống. Hạn chế dùng dầu mỡ có nguồn gốc từ động vật.

Để tránh bị tăng đường huyết người bệnh nên chia nhỏ các bữa ăn. Tốt nhất nên có 3 bữa chính và 1-2 bữa phụ để tránh tăng đường huyết sau khi ăn tăng “ồ ạt”. Ăn chậm và dừng lại khi thấy vừa đủ.

Người tiểu đường cũng có thể bị giảm đường huyết khi ngủ ban đêm. Trước khi, đi ngủ nên ăn thêm bữa phụ. Nhưng ăn dựa trên nguyên tắc hạn chế tối đa chất bột đường.

PGS.TS Nguyễn Thị Lâm khuyến cáo, người bệnh nên ăn đúng giờ đúng bữa. Tuyệt đối không được bỏ bữa ngay cả khi bệnh nặng hoặc chán ăn. Dùng thức ăn có chỉ số đường huyết thấp ăn chậm và nhai kỹ. Bệnh nhân tiểu đường vẫn cần phải ăn tinh bột để cung cấp năng lượng cho cơ thể. Trong chế độ ăn vẫn cần phải có rau xanh và hoa quả để lấy vitamin và khoáng chất. Hoa quả nên chọn loại có chỉ số GI (đường thấp) ví dụ như dưa bở, nho, dưa hấu. Uống đủ 1,5-2 lít nước mỗi ngày (nước lọc, canh, sữa tươi không đường…)  để tránh bị táo bón.

Nguyên tắc của chế độ ăn đối với người đái tháo đường, chỉ ăn đúng lượng thực phẩm cần thiết hàng ngày để duy trì cân nặng hợp lý, cần thiết cho hoạt động bình thường. Số lượng thực phẩm khác nhau cho mỗi đối tượng phụ thuộc vào giới tính, cân nặng, chiều cao, cường độ lao động…

“Bữa ăn phải cân đối giữa các chất đạm, chất bột đường, chất béo, vitamin và chất khoáng. Ăn đa dạng các loại thực phẩm với số lượng và thời gian hợp lý. Hạn chế ăn các loại đường hấp thu nhanh (kẹo ngọt, bánh ngọt, uống nước đường)”, PGS.TS Nguyễn Thị Lâm nói.

T2 – Thể lực

Theo PGS.TS Nguyễn Thị Lâm, cân nặng và béo phì làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường. Người bị tiểu đường ngoài chế độ ăn hợp lý theo sự tư vấn của bác sĩ dinh dưỡng thì phải kết hợp với luyện tập thể lực. Vận động thể lực sẽ giúp kiểm soát được cân nặng tăng sức chịu đựng của tim, nâng cao sức đề kháng của cơ thể. Một ngày người tiểu đường nên bỏ ra 30 phút luyện tập thể dục.

Người bệnh nên lựa chọn bài tập thể dục vừa sức, ví dụ như (chạy, đi bộ, đạp xe, bơi, khiêu vũ...). Trong trường hợp đã có biến chứng về thận, tim mạch nên tránh những bài tập có cường độ cao.

PGS.TS Nguyễn Thị Lâm khuyến cáo, người bị tiểu đường nếu được bác sĩ chỉ định dùng thuốc cần phải tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ, đi khám định kỳ bác sĩ chuyên khoa nội tiết và tiểu đường.

Ngọc Minh