Chia sẻ với Emdep.vn, theo gợi ý lời giải của cô Vũ Hoài Thanh (giáo viên dạy Văn, trường THPT Chu Văn An) thì đề thi môn Ngữ Văn năm nay thí sinh nên phải có những chi tiết như sau:

I - Đọc hiểu

Câu 1: Phương thức biểu đạt chính: Nghị luận.

Câu 2: Theo tác giả, thấu cảm là khả năng nhìn thế giới bằng con mắt của người khác, đặt mình vào cuộc đời của họ.

Câu 3: Hành vi của đứa trẻ 3 tuổi, cô gái có bà bị ốm, cậu bé Bồ Đào Nha được nhắc đến trong đoạn trích chính là những minh chứng giản dị, sinh động và có sức lay động ám ảnh cho sự thấu cảm, lòng trắc ẩn.

Những hành động đó cho thấy sự đồng cảm, thấu hiểu, yêu thương có trong từng miếng sáng của cuộc đời.

Những hành động ấy đã thể hiện được nét đẹp tâm hồn trắc ẩn, vị tha, yêu thương của ba nhân vật trong đoạn trích. Đó là những tình cảm tốt đẹp, nhân văn đáng được trân trọng, là cử chỉ chúng ta nên dành cho nhau.

Cô Vũ Hoài Thanh (giáo viên dạy văn trường THPT Chu Văn An).

Câu 4: đồng ý với ý kiến trên.

Bởi vì:

- Khi có được sự thấu cảm, ta có thể hòa hợp với tâm trạng của người ấy và có mong muốn được chia sẻ từ niềm vui đến nỗi buồn. Đó chính là lòng trắc ẩn.

- Có được sự thấu cảm, mỗi người sẽ biết cảm thông, yêu thương và cũng chính là biểu hiện của lòng nhân ái, sự trắc ẩn.

II - Làm văn

Câu 1:

a. Về hình thức:

- Đảm bảo triển khai vấn đề nghị luận thành đoạn văn hoàn chỉnh, logic; vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp chặt chẽ giữa lý lẽ và dẫn chứng.

- Số lượng chữ phù hợp.

- Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

- Đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu…

b. Về nội dung:

* Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: Ý nghĩa của sự thấu cảm trong cuộc sống.

* Triển khai vấn đề nghị luận:

- Giới thiệu vấn đề nghị luận.

Câu chủ đề: "Lòng trắc ẩn có nguồn gốc từ sự thấu cảm" là một ý kiến đúng đắn, sâu sắc, đáng để chúng ta đồng tình và suy ngẫm vì:

Giải thích: khái niệm thế nào là : lòng trắc ẩn”: Lòng trắc ẩn là cảm giác hòa hợp với tâm trạng của người khác và có ý định hành động để giảm bớt đau khổ hay chia sẻ niềm vui với người ấy.

Bình luận: cuộc sống là một mặt đường ghồ ghề có cả ngọt bùi và đắng cay, có cả những giọt nước mắt và nụ cười vì vậy: Bạn có thể trao đi một cái ôm để an ủi người bạn đang tổn thương về thể chất hoặc tình cảm, đập tay để ăn mừng với bạn bè, khóc khi xem một bộ phim tài liệu về sự hy sinh của những người trẻ tuổi trong chiến tranh hoặc sẻ chia một chiếc bánh cho cụ già bán vé số bạn vẫn hay gặp. Tất cả những hành động trên đều là hành vi của lòng trắc ẩn. Lòng trắc ẩn là cầu nối mang bạn đến gần người khác hơn. Khi đưa tay giúp đỡ một ai đó, nghĩa là bạn đã ngầm đánh tín hiệu với họ rằng “Cánh cửa lòng tôi đang mở, bạn có thể bước vào”. Hãy đối xử với người khác theo cách mà bạn muốn họ đối xử với bạn. Và đừng làm tổn thương những bất kì ai bởi suy nghĩ, hành động hay lời nói.

Những từ như “cảm thông”, “lòng nhân ái” và “lòng trắc ẩn” đều hướng đến một khái niệm tương tự. Chúng chính là những hương vị khác nhau của tình yêu thương. Đồng cảm là khả năng để hiểu người khác từ quan điểm của họ. Đồng cảm không có nghĩa là bạn phải đồng ý, nhưng bạn cần phải hiểu và từ chối một cách tinh tế khi không đồng ý. Sự tốt bụng cũng bắt nguồn từ lòng trắc ẩn. Lòng trắc ẩn là một phiên bản sâu sắc hơn của sự tử tế. Mục đích của tử tế là để giúp người khác trong khi lòng trắc ẩn không có mục đích giúp đỡ bất cứ một người cụ thể nào.

- Như chúng ta thấy sự thấu cảm là khả năng đồng cảm, thẩu hiểu, cảm thông đối với người khác, đặt cá nhân mình vào vị thế, suy nghĩ của người khác để hiểu sâu sắc tình cảm, hành động của người đó.

Mở rộng vấn đề: bên cạnh những con người luôn có lòng trắc ẩn để xây dựng tình nhân ái giữa con người với con người thì vẫn có nhiều người đang sống vô cảm trước cuộc sống đặc biết với người thân yêu bên cạnh mình.

Bài học nhận thức: hãy trao đi yêu thương để nhận được yêu thương.

Câu 2: Nghị luận văn học

a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận: Có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài. Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài kết luận được vấn đề.

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: định nghĩa về Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm trong đoạn trích “Đất là nơi… giỗ Tổ”.

c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm; thể hiện sự cảm nhận sâu sắc và vận dụng tốt các thao tác lập luận để triển khai các luận điểm; biết kết hợp giữa nêu lí lẽ và đưa dẫn chứng.

Thí sinh có thể triển khai bài làm theo nhiều cách nhưng phải đảm bảo nội dung chính sau:  

* Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm:

- Tác giả Nguyễn Khoa Điềm là gương mặt tiêu biểu cho các thế hệ nhà thơ trẻ thời kì kháng chiến chống Mĩ. Thơ ông hấp dẫn bởi sự sâu sắc giữa cảm súc nồng nàn và suy tư sâu lắng về Đất Nước và con người của một người có trí thức có ý thức trách nhiệm với nhân dân với Đất Nước của mình.

- Đoạn trích thuộc chương 5 - Trường ca “Mặt đường khát vọng” hoàn thành ở chiến khu Trị Thiên năm 1971, gửi ra bắcnin lần đầu năm 1974, viết về sự thức tỉnh của thế hệ trẻ, đặc biệt là các vùng thành thị trong việc đấu tranh để bảo vệ nền độc lập của Đất Nước.

* Định nghĩa về Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm: mới mẻ qua phát hiện ở chiều sâu, trên nhiều bình diện truyền thống văn hóa, phong tục tập quán, lịch sử địa lý. Từ đó nhấn mạnh tư tưởng Đất Nước của Nhân dân.

* Phân tích: Đoạn thơ là những định nghĩa sâu sắc, mới mẻ, độc đáo về Đất Nước.

Học sinh chú ý làm rõ quan niệm của Nguyễn Khoa Điềm mới mẻ sâu sắc ở chỗ đưa hình tượng Đất Nước từ sách trời thần bí, từ ngai vàng vua chúa cao sang qua các triều đai ( Nam Quốc Sơn Hà- Lí Thường Kiệt; Bình Ngô Đại Cáo- Nguyễn Trãi) trở thành gắn liền với đời sống đời thường, bình dị, gần gũi của Nhân Dân, của “anh” và “em”, của mỗi người.

- Nguyễn Khoa Điềm chiết tự Đất Nước thành 2 thành tố "Đất" và "Nước" qua ba điệp khúc. Tác giả đã đi từ cụ thể đến khái quát khái niệm về Đất Nước qua cách “ Chiết tự” .

Điệp khúc một: “ĐẤT là nơi anh đến trường… nỗi nhớ thầm”.

Đất Nước không hề xa lạ, mà đó là không gian sinh tồn không thể thiếu của mỗi con người (nơi riêng tư thầm kín, chứng kiến tình yêu lứa đôi, sự hy sinh âm thầm lặng lẽ của nhân dân): “Đất là nơi anh đến trường Nước là nơi em tắm Đất Nước là nơi ta hò hẹn Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm”.

ð  Đất Nước hiện lên hết sức gần gũi, thân thiết, gắn bó với mỗi con người.

Điệp khúc 2: “ Đất là nơi “con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc… biển khơi”.

 Bên cạnh tầm vóc không gian mênh mông, Nguyễn Khoa Điềm còn thể hiện Đất Nước được hiện lên trong thời gian đằng đẵng – chiều sâu lịch sử, bề dày chiều dài lịch sử.

Điệp khúc 3: “ Đất là nơi chim về… cũng nhớ ngày giỗ Tổ”.

Đất nước trong chiều sâu văn hóa.

+ Không gian đoàn tụ của dân tộc gắn liền với cội nguồn lịch sử cao quý, thiêng liêng con Rồng cháu Tiên.

+ Những câu thơ vẽ ra hình ảnh các thế hệ nhân dân nối tiếp nhau trong công cuộc dựng nước và giữ nước.

+ Những câu thơ nhắc nhở về sứ mệnh được lịch sử giao phó của các thế hệ nhân dân.

Từ đó suy ra, chính vì vậy Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm về đất nước càng trở nên sâu sắc, độc đáo và tinh tế.

* Bình luận:

- Quan niệm về Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm vừa sâu sắc, vừa mới mẻ.

- Quan niệm của Nguyễn Khoa Điềm về Đất Nước không chỉ là sự thống nhất giữa cái riêng và cái chung, giữa cá nhân và cộng đồng mà Đất Nước còn là sự thống nhất trên ba phương diện

+ Chiều sâu văn hóa

+ Chiều dài thời gian lịch sử

+ Chiều rộng không gian địa lí

Nghệ thuật: chiết tự, liệt kê, điệp ngữ…

Cù Hiền