Của hồi môn đặc biệt

Ngôi nhà của chị Nguyễn Thị Tuyến, người nghệ nhân cuối cùng làm đồ chơi trung thu truyền thống của làng Hậu Ái – Vân Canh – Hoài Đức – Hà Nội những ngày này bày la liệt các loại đèn lồng trung thu. Nào đèn ông sao, đèn con thỏ, ông tiến sĩ giấy, ông đáng gậy trông trăng…

Cô Tuyến tâm sự: “Chẳng biết là duyên hay là nghiệp nhưng dường như tôi đã chót “phải lòng” những món đồ chơi trung thu truyền thống, để rồi cả đời cắt cắt, dán dán... những mong kịp mang trung thu về cho trẻ nhỏ trên mọi miền quê”.

Hơn 40 năm nay, cô Tuyến say mê với nghiệp làm đồ chơi trung thu truyền thống cho trẻ em. Ảnh: Thu Hà

Vừa thoăn thoắt làm khung đèn ông sao, cô Tuyến kể cho chúng tôi nghe những tích truyện gắn với từng món đồ chơi.

Đèn con thỏ là dựa vào tích truyện Thỏ Ngọc cứu bạn trong đêm rằm tháng 8. Đèn ông sao vừa là biểu tượng cho ngôi sao vàng năm cánh trên lá cờ Tổ quốc, vừa thể hiện cho khát vọng hòa bình của người Việt Nam chúng ta.

Còn ông tiến sĩ giấy biểu tượng của sự học, sự thành đạt. Mỗi món đồ chơi ẩn chứa một thông điệp cuộc sống riêng, là những bài học sâu sắc về tình đoàn kết, sự thành thực, lòng dũng cảm, đức hy sinh, niềm tin, niềm hy vọng...

Tuổi thơ của cô Tuyến là thế giới của những chiếc đèn lồng xanh đỏ, đêm rằm rước đèn trông trăng lên cùng tụi trẻ con hàng xóm.

Lên 7 tuổi, cô Tuyến đã thành thục các bước làm một chiếc đèn ông sao. Lớn hơn, cô được bố mẹ giảng giải ý nghĩa của từng món đồ chơi, truyền dạy những bí quyết để làm ra ông tiến sĩ giấy, ông đánh gậy, đèn kéo quân… và những con giống khác.

Xuất giá lấy chồng, “của hồi môn” duy nhất cô Tuyến mang về nhà chồng là nghề làm đồ chơi trung thu truyền thống. Kể từ đó, nghề làm đèn lồng gắn bó với cô như một cái duyên, cái nghiệp.

“Còn giữ nghề được ngày nào là vui ngày đó”

Mấy chục năm làm đồ chơi trung thu, dù vất vả, công xá không được bao nhiêu, thậm chí có lúc hàng làm ra không bán được chất đầy nhà nhưng cô Tuyến chưa từng có ý định thôi làm nghề.

“Mỗi mùa trung thu, thấy con trẻ vui cùng những món đồ chơi truyền thống, học những bài học ý nghĩa từ những tích truyện mùa trăng, tôi thấy ấm lòng và lại có động lực làm để giữ nghề…”, cô Tuyến trải lòng.

Canh cánh nỗi lo trẻ lớn lên không biết thế nào là đèn trung thu, ông tiến sĩ giấy nên mỗi mùa trung thu đến, cô Tuyến lại cố gắng cải tiến mẫu mã dựa trên cái khung nền cổ. Bên cạnh những loại đèn truyền thống, cô còn sáng tạo thêm những loại đèn mới như đèn con cá, đèn con hươu, đèn con tôm, đèn con khủng long, đèn con rồng,... để trẻ tha hồ lựa chọn.

Tất cả đều được làm tỉ mỉ, cẩn thận bằng tay với những thứ nguyên liệu mộc mạc như tre, nứa tự nhiên. Giấy làm đồ chơi là loại giấy màu an toàn, không độc hại. Hồ dán cô Tuyến cũng tự làm từ bột mì, gạo nếp hoặc bột năng.

Năm nào cũng vậy, gia đình cô Tuyến đón Tết trung thu từ tháng 6 âm lịch. Cô luôn tâm niệm trẻ con hiếu động thì người lớn phải hướng đạo thì mới có thể giữ mùa trăng cổ tích. Nếu được khơi dậy tình yêu với những món đồ chơi truyền thống, trẻ nhất định sẽ không quay lưng.

Với cô Tuyến, việc các cháu thiếu nhi vì tự tay làm cho mình chiếc đèn lồng dưới sự hướng dẫn của cô, được truyền nghề, kể cho con cháu nghe các tích truyện, đó là niềm hạnh phúc! Còn giữ được nghề này nào là vui ngày đó!

Thu Hà