Sáng 14/7, chị Hồ Thị Lĩnh 38 tuổi vào Bệnh viện Đa khoa Hà Tĩnh đau bụng sinh, tình trạng bình thường, thai đủ tháng. Đây là lần sinh thứ 4 của sản phụ. Sáng hôm sau, khi đang theo dõi tim thai, sản phụ bị vỡ ối. Nước ối màu xanh bẩn, da nổi vân tím, nhịp thở 20 lần một phút, huyết áp 110/70 mmHg, thai đầu cao, cổ tử cung mở 2 cm. Gần 50 phút sau, sản phụ vật vã, nổi vân tím toàn thân, mạch và huyết áp đều không đo được.

Các bác sĩ tiến hành truyền dịch, cấp cứu ngừng tuần hoàn, bóp bóng oxy qua nội khí quản, ép tim ngoài lồng ngực, truyền vận mạch tĩnh mạch cho sản phụ song không có kết quả. Chỉ hai tiếng đồng hồ sau, sản phụ cùng thai nhi tử vong.

Chiều 15/7, theo báo cáo của Bệnh viện Đa khoa Hà Tĩnh gửi Sở Y tế, chẩn đoán bước đầu sản phụ tử vong nghi do tắc mạch ối. Đây là tai biến nặng nhất trong các tai biến sản khoa.

Chắc hẳn nhiều mẹ sẽ thắc mắc tắc mạch ối là gì. Dưới đây là những thông tin đầy đủ nhất về biến chứng thai kỳ này:

Tắc mạch ối là gì?

Tắc mạch ối (Amniotic Fluid Embolism) là một cấp cứu sản khoa rất hiếm gặp. Hội chứng này xảy ra khi nước ối, tế bào thai nhi, bọt khí, chất gây, tóc hoặc các mảnh tổ chức thai khác lọt vào hệ tuần hoàn của mẹ, gây ra suy hô hấp và tuần hoàn cấp tính.

Tắc mạch ối thường xảy ra trong quá trình chuyển dạ trong sinh thường và sinh mổ. Trong vài trường hợp hiếm hoi, hội chứng này có thể xảy ra trong quá trình phá thai hoặc trong khi thực hiện thủ thuật chọc ối để kiểm tra.

Tắc mạch ối do đâu?

Bình thường, nước ối hoàn toàn nằm trong buồng ối, không đi vào tuần hoàn của người mẹ. Một khi hàng rào ngăn cách giữa khoang ối và tuần hoàn của người mẹ bị phá vỡ, có thể do sự chênh lệch áp lực làm cho nước ối đi vào hệ thống tĩnh mạch của người mẹ (xoang tĩnh mạch tử cung) một cách bất thường qua các tĩnh mạch ống cổ tử cung, qua vị trí rau bám (nếu đã bong rau), qua nội mạc tử cung hay qua nơi tử cung bị chấn thương. Người ta vẫn không hiểu tại sao nước ối vào tuần hoàn chỉ xảy ra ở một số ít người mà không xảy ra ở nhiều người khác.

Hơn nữa, rất ít khi xảy ra tình trạng này do các mảnh của thai đi theo nước ối vào tuần hoàn người mẹ mặc dù trong chuyển dạ, trong đẻ, mổ lấy thai hay các thăm dò gây chấn thương làm cho nước ối có thể đi vào tuần hoàn người mẹ nhưng không gây ra triệu chứng. Do vậy, tắc mạch ối chỉ gặp ở một tỷ lệ rất nhỏ trong số các phụ nữ này làm cho người ta nghĩ tới vai trò của mức độ, số lượng mảnh mô thai, loại mảnh mô thai (có chứa kèm theo phân su hay không) hay một số yếu tố nào đó của người mẹ. Nước ối và tế bào thai qua tĩnh mạch đi tới tim và phổi của người mẹ với một lượng đủ gây ra tắc mạch hay co thắt mạch phổi nghiêm trọng.

Triệu chứng ban đầu của tắc mạch ối

Khởi đầu là suy hô hấp, tím tái xảy ra đột ngột trong vài phút, tiếp đến là tụt huyết áp, phù phổi, choáng, biểu hiện thần kinh như: lú lẫn, mất ý thức và co giật. Nếu người bệnh qua được giai đoạn này (khoảng 40% số trường hợp) sẽ có biểu hiện chảy máu dữ dội nhiều nơi do đờ tử cung (nếu sau đẻ) và do đông máu rải rác trong lòng mạch. Chảy máu từ tử cung không thể cầm được. Số trường hợp có biểu hiện phù phổi ở giai đoạn này cũng cao.

Điều trị tắc mạch ối như thế nào?

Khi nghi ngờ tắc mạch ối cần ngay lập tức thực hiện các biện pháp cấp cứu. Duy trì cung cấp oxy cho sản phụ, truyền tĩnh mạch, nâng huyết áp bằng dung dịch cao phân tử. Hồi sức tim nếu ngừng tim. Truyền máu và các chế phẩm của máu nếu kết quả đông máu không tốt kèm chảy máu dữ dội: truyền máu toàn phần hay khối hồng cầu và huyết tương,…

Tuy nhiên trên đây chỉ là những xử trí triệu chứng nhằm hồi phục dấu hiệu sinh tồn của người bệnh, không xử lý được căn nguyên. Vì tai biến này hay xảy ra đột ngột và tiến triển nhanh nên hầu hết người bệnh đều tử vong. Nếu thai chưa xổ thì hầu hết thai nhi không được cứu kịp, người ta có thể mổ ngay để cứu thai nhưng tính may rủi cũng rất lớn.

Phòng tránh tắc mạch ối

Tắc mạch ối được xem là hội chứng cấp cứu sản khoa không thể dự báo trước và cũng không thể đề phòng được, chính vì thế chưa có biện pháp dự phòng hữu hiệu đối với tắc mạch ối. Cách duy nhất để giảm bớt nguy cơ, đó là theo dõi thai kỳ chặt chẽ, nói chuyện với bác sĩ sản khoa những vấn đề liên quan đến sức khỏe trước và trong giai đoạn mang thai để bác sĩ theo dõi sát sao quá trình, tiên lượng những nguy cơ có thể xảy ra.

Thùy Linh