Cà gai leo được nhiều người biết đến với những công dụng tuyệt vời cho sức khỏe. Và để tìm hiểu kỹ càng về cà gai leo có tác dụng gì? Hãy cùng theo dõi bài viết sau đây của Emdep bạn nhé!

Cây cà gai leo là gì?

Tìm hiểu chung về cây cà gai leo là gì

Cà gai leo hay còn có những tên gọi khác là cà gai dây, cà quýnh… thuộc loài cây leo nhỡ, chia nhiều cành, có chiều dài trung bình từ 60 - 100cm. Lá cây cà gai leo màu xanh, mọc so le hình thuôn dài, dưới gốc lá hình lưỡi rìu hay hơi tròn. Mặt dưới lá hình sao có nhiều lông mềm, màu trắng nhưng không bị nhám, mặt trên của lá có gai nhỏ. Từ tháng 4 đến tháng 5, cây cà gai leo sẽ ra hoa và từ tháng 9 đến tháng 12, cây sẽ kết quả.

Quả cà gai leo mọng, bóng, màu đỏ, hình cầu với đường kính dao động từ 7 - 9mm. Hạt bên trong màu vàng nhạt, dạng thận hình dĩa có kích thước 3x2mm. Cây cà gai leo càng nhiều gai thì cành xòe càng rộng.

Theo Đông y, cà gai leo là một vị thuốc có vị hơi the, tính ấm, có tác dụng giải độc gan tốt nhất hiện nay. Loại cây này được y học cổ truyền ghi nhận về tác dụng ổn định tế bào gan, tăng cường chức năng của gan. Ngày nay, y học hiện đại đã nghiên cứu và khẳng định thêm về tác dụng giải độc gan của cà gai leo. 

Hơn nữa, cà gai leo còn có công dụng đặc biệt trong việc hỗ trợ điều trị viêm gan B do trong thành phần của nó có chứa các hoạt chất kháng virus viêm gan B rất mạnh. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, chỉ sau 6 đến 8 tháng sử dụng nước sắc từ cây cà gai leo, bệnh viêm gan B có thể chuyển về âm tính

Phân loại cây cà gai leo

Có nhiều cách để phân loại cà gai leo:

- Dựa theo màu sắc của hoa cà gai leo, người ta chia thành 2 loại là cà gai leo hoa trắng và cà gai leo hoa tím. Trong đó, loại cà gai leo hoa trắng với dây nhỏ hơn được sử dụng nhiều trong công nghiệp dược phẩm để bào chế thuốc. Còn cà gai leo hoa tím có dây lớn hơn ít được sử dụng hơn. Người dân trồng cà gai leo tím chủ yếu để làm hàng rào vì đây là loại cây có gai.

- Dựa theo vùng miền, cà gai leo được chia làm hai loại là cà gai leo miền Trung có thân cằn cỗi, màu nâu đất cứng cáp; còn cà gai leo miền Bắc và cà gai leo miền Nam có màu xanh, thân bụ bẫm, dễ trồng, dễ chăm sóc.

- Dựa theo tính chất có thể phân thành cà gai leo khô và cà gai leo tươi

Cà gai leo có tác dụng gì?

Trong cà gai leo có nhiều thành phần hóa học quan trọng như: Flavonoid, saponin, sterol, acid amin, alkaloid… Đồng thời, phần lá và rễ cây có nhiều dược tính hỗ trợ cho sức khỏe con người như: Solana A, Solamnia B, glycoalkaloid, cholesterol, 3beta hydroxy 5 alpha pregnan 16 on, dihydro lanosterol… Do đó, câu trả lời cho câu hỏi cà gai leo có tác dụng gì là cà gai leo có thể dùng chữa rất nhiều bệnh. Cụ thể như sau:

Ở rễ cây cà gai leo có thành phần hóa học chính là alcaloid, tinh bột, flavonoid, ở phần dây (thân) có alcaloid. Do đó, cà gai leo có tác dụng điều trị phong thấp, sâu răng, đau nhức các đầu gân xương, cảm cúm, ho, ho gà, dị ứng. Ngoài ra cà gai leo còn có tác dụng trị rắn độc cắn, giải độc rượu, bia, chống say tàu xe…

Hiện nay, cà gai leo đã được nghiên cứu và chứng minh có tác dụng điều trị viêm gan do virus, xơ gan và hỗ trợ điều trị ung thư gan. Một số công trình nghiên cứu đã chỉ ra loại cây này có khả năng chữa viêm gan, đặc biệt là viêm gan B mãn tính thể hoạt động, hỗ trợ điều trị ung thư gan. Đây là một trong những kết quả đáng mừng đối với ngành dược Việt Nam trong việc tìm ra loại dược liệu thay thế thuốc tây đắt đỏ và có nhiều tác dụng phụ.

Cây cà gai leo có tác dụng gì? là câu hỏi thắc mắc của nhiều người

Ngoài ta, cây cà gai leo còn có tác dụng giảm nhanh các triệu chứng lâm sàng mệt mỏi, đau tức hạ sườn phải, nước tiểu vàng, da niêm mạc vàng… Đồng thời, thuốc không gây những tác dụng ngoài ý muốn trên thực nghiệm và lâm sàng. 

Đối với trường hợp bệnh xơ gan, các hoạt chất có trong cà gai leo, đặc biệt là dược chất glycoalcaloid có tác dụng làm chậm sự phát triển của xơ và giảm mức độ xơ giai đoạn sớm. Kết quả nghiên cứu khoa học của hai công trình là “Nghiên cứu tác dụng ức chế quá trình xơ của cà gai leo trên mô hình gây xơ gan được thực nghiệm” và “Nghiên cứu công dụng trên collagenase của cà gai leo” từ năm 1987 đến năm 200 thuộc Viện dược liệu trung ương đã cho thấy khả năng ngăn chặn xơ gan rõ rệt của cà gai leo. Ngoài ra còn rất nhiều các công trình nghiên cứu khác đã khẳng định thêm tính đúng đắn của kết quả trên. 

Dịch chiết toàn phần từ cây cà gai leo cũng có tác dụng chống oxy hóa hiệu quả cao, giúp chống viêm, làm giảm tổn thương do oxy hóa gây ra ở gan, bảo vệ gan. Minh chứng là trong nghiên cứu của Tiến sĩ Nguyễn Thị Bích Thu cùng một số cộng sự khác đã chỉ ra rằng, dịch chiết toàn phần từ cây cà gai leo và glycoalcaloid đều có tác dụng chống oxy hóa tương ứng là 47.5% và 38.1%

Chưa hết, dịch chiết từ loại cây này còn được chứng minh tác dụng ức chế một số loại tế bào ung thư do virus như tế bào ung thư gan (Hep 3B, PLC/PRF), ung thư cổ tử cung… Bên cạnh đó còn ức chế được gen gây ung thư do virus. 

Tóm lại, cà gai leo có tác dụng trong việc chữa nhiều bệnh, trong đó đặc biệt là bệnh về gan. Cà gai leo giúp kích thích quá trình sản sinh tế bào gan, chống viêm mạnh, hạ men gan rất tốt. Đây là một loại dược liệu được nghiên cứu chuyên sâu và bài bản nhằm điều chế ra những loại thuốc có công dụng điều trị, hỗ trợ điều trị bệnh viêm gan, ngăn ngừa xơ gan tiến triển, hạ men gan, giải độc và bảo vệ gan rất hiệu quả. 

Những bài thuốc từ cà gai leo

Cà gai leo có tác dụng trong việc điều trị và hỗ trợ điều trị nhiều bệnh. Dưới đây là các bài thuốc thường được sử dụng từ cà gai leo:

- Chữa viêm gan, xơ gan, hỗ trợ chống tế bào ung thư: dùng 30g cà gai leo (lá, thân, rễ), 10g cây dừa cạn, 10g cây chó đẻ răng cưa (diệp hạ châu), tất cả xao vàng, sắc uống hàng ngày, mỗi ngày 1 thang.

- Chữa tê thấp, đau lưng, nhức mỏi: dùng 10g cà gai leo, 10g dây gắm, 10g thổ phục linh, 10g kê huyết đằng, 10g lá lốt đem xao vàng, sắc uống ngày 1 thang. Uống liên tục từ 10 - 30 thang.

- Chữa chứng ho gà, suyễn: 10g cà gai leo, 10g thiên môn, 10g mạch môn sắc nước uống, ngày 1 thang chia 3 

- Cà gai leo chữa cảm cúm, bệnh dị ứng, ho gà, đau lưng, đau nhức xương khớp, rắn cắn: dùng 16 - 10g rễ hoặc thân lá cà gai leo sắc nước uống hàng ngày

- Cà gai leo giúp giải rượu: Dùng 100g cà gai leo khô sắc với 400ml nước chờ đến khi cạn còn 150ml, uống trong ngày, nên uống khi còn ấm. Hoặc 50g cà gai leo khô hãm với nước sôi cho người say rượu uống thay nước cho đến khi tỉnh rượu.

- Cà gai leo chữa ho do viêm họng: dùng rễ hoặc thân và lá cà gai leo 15g, lá chanh 30g sắc nước uống ngày 2 lần khi nước còn ấm. Dùng liên tục trong 5 - 7 ngày.

- Hỗ trợ điều trị các bệnh về gan (xơ gan, viêm gan B, viêm gan B mãn tính…): 35g rễ hoặc thân lá cà gai leo, sắc với 1 lít nước cho đến khi cạn còn 300ml, chia uống 3 lần 1 ngày.

Đối với những người mắc viêm gan B, những bệnh nhân đang điều trị thuốc kháng virus nhưng chưa hiệu quả, người men gan cao, mỡ máu, bệnh nhân u xơ gan, u gan, suy giảm chức năng gan do nhiều nguyên nhân, thường xuyên tiếp xúc với rượu bia nên dùng 40g cà gai leo khô hãm nước uống hàng ngày. Hoặc có thể kết hợp với mật nhân và cây xạ đen (30g cà gai leo, 10g cây mật nhân, 30g cây xạ đen) đem rửa sạch rồi sắc hoặc hãm với 1.5 lít nước, đun sôi nhỏ lửa và đun trong lửa nhỏ thêm 10 phút rồi uống hàng ngày thay nước. Nên uống nóng, vị sẽ thơm ngon hơn.

Những lưu ý khi sử dụng cà gai leo

Một số lưu ý chung khi sử dụng cà gai leo trị bệnh gan

- Cần kiểm tra kĩ nguồn gốc thuốc: trước khi sử dụng hãy kiểm tra nguồn gốc, xuất xứ của thuốc, kiểm tra xem thuốc có khô thơm hay mốc ẩm…

- Tránh nhầm lẫn giữa các giống cây với nhau. Không ít trường hợp nhầm lẫn giữa các cây họ cà, nhầm lẫn giữa cà gai leo với cà tàu, cà độc dược, cà dại… nhất là những người thiếu chuyên môn và dược liệu sau khi sơ chế thường khó phân biệt…

- Nhờ bác sĩ tư vấn trước khi sử dụng

Khi dược liệu không đảm bảo chất lượng thì việc sử dụng cà gai leo không những không hiệu quả mà còn có thể gây ngộ độc, hại gan và khiến bệnh trầm trọng hơn

Cà gai leo có tác dụng phụ không?

Cà gai leo được biết đến là cây thuốc quý được nhiều nghiên cứu khoa học chứng minh. Từ các bài thuốc dân gian hiệu nghiệm, các nhà khoa học về dược liệu đã phân tích thành phần hóa học, tác dụng dược lý của cà gai leo và đều chỉ ra cà gai leo là một trong những dược liệu ưu việt nhất hiện nay có khả năng chống viêm gan, nhất là viêm gan virus B, ức chế sự phát triển của xơ gan nhờ hoạt chất glycoalkaloid.

Cùng với các nghiên cứu về tác dụng dược lý thì cũng có nhiều công trình khoa học khác nghiên cứu về độc tính cấp và bán trường diễn của loại cây này. Các kết quả nghiên cứu đều khẳng định rằng nếu ở dạng chiết xuất toàn phần (dạng cao) thì cà gai leo hoàn toàn không có độc, không có tác dụng phụ.

Uống cà gai leo nhiều có tốt không?

Uống cà gai leo nhiều có tốt không là băn khoăn của rất nhiều người vì thực tế thì cái gì quá cũng không tốt. Đến nay, các nhà khoa học vẫn chưa tìm ra bất kì tác dụng phụ nào của cà gai leo với sức khỏe nên việc sử dụng nhiều có thể sẽ không gây hại cho cơ thể.

Đối với một số bệnh lý liên quan đến gan, việc sử dụng cà gai leo đòi hỏi thời gian lâu dài mới đem lại hiệu quả tốt. Vì vậy, có thể uống cà gai leo thường xuyên, uống ngày ngày thay trà hay nước lọc cũng được.

Tuy nhiên, cũng không nên lạm dụng việc uống nước cà gai leo. Sử dụng cà gai leo chữa bệnh cần tuân thủ theo những nguyên tắc liều lượng nhất định để tránh những hậu quả không mong muốn. Khi sử dụng với liều lượng lớn trong thời gian dài sẽ dẫn đến ngộ độc. Vì vậy, mọi người nên tham khảo ý kiến của bác sĩ Đông y để sử dụng với liều lượng hợp lý.

Đối với người bình thường sử dụng cà gai leo để bảo vệ sức khỏe và tăng cường chức năng gan thì liều lượng khuyên dùng là 20 - 30g/ ngày. Với những người dùng cà gai leo để điều trị hay hỗ trợ điều trị bệnh lý về gan thì có thể dùng khoảng 100g/ ngày và có thể kết hợp với các vị thuốc khác như an xoa, giảo cổ lam, xạ đen… để tăng thêm hiệu quả.

Những người không nên uống cà gai leo

Mặc dù cà gai leo có tác dụng rất tốt cho sức khỏe và không có tác dụng phụ nhưng có một số đối tượng sau đây không nên uống nước cà gai leo

- Phụ nữ mang thai: Trong thời kì mang thai, để thai nhi phát triển bình thường, khỏe mạnh, thai phụ không nên uống bất cứ loại thuốc gì không cần thiết. Trong trường hợp cần dùng thuốc phải có sự chỉ dẫn của bác sĩ để đảm bảo sự an toàn của bé

- Người mắc các bệnh về thận: Trường hợp những người suy giảm chức năng thận hay các bệnh liên quan đến thận thì không nên uống nước cà gai leo vì một số hoạt chất trong cà gai leo có thể khiến hoạt động của thận bị quá tải, gây ảnh hưởng đến quá trình lọc máu của thận

- Những bệnh nhân mắc các bệnh nặng: Đối với những trường hợp mắc bệnh ở giai đoạn nặng, bệnh nhân cần tuyệt đối tuân theo phác đồ điều trị của bác sĩ, không được tự ý uống nước cà gai leo khi chưa có sự cho phép của bác sĩ. Cà gai leo là một loại thảo dược có tác dụng hỗ trợ quá trình điều trị nên không thể thay thế cho quá trình điều trị bệnh, nhất là những bệnh đã ở giai đoạn nặng.

Trẻ em có uống cà gai leo không?

Những đối tượng nên sử dụng cà gai leo thường là: người thường xuyên sử dụng rượu bia, người bị bệnh lý về gan như viêm gan B, xơ gan, men gan cao, ung thư gan; người bị vàng da, vàng mắt, ăn uống khó tiêu; người bị rắn cắn; người thường bị đau lưng, nhức mỏi; người khỏe mạnh muốn sử dụng cà gai leo để bảo vệ, tăng cường chức năng gan, giải độc gan…

Đối với trẻ em, mặc dù cà gai leo không gây ra những tác dụng phụ đối với sức khỏe nhưng trẻ dưới 6 tuổi không nên dùng cà gai leo vì hàm lượng độc tính ít nhiều có trong cây sẽ ảnh hưởng đến các hệ cơ quan trong cơ thể còn non kém của trẻ, hệ miễn dịch chưa phát triển đầy đủ, gan, thận chưa hoàn thiện hết chức năng của mình.

Như vậy, với những tổng hợp trên đây, chúng tôi đã giải đáp được cho câu hỏi cà gai leo có tác dụng gì?  cho các bạn. Chúc các bạn tìm thấy những kiến thức hữu ích để chăm sóc tốt cho sức khỏe của bản thân và gia đình mình.

MIN (tổng hợp)