Tôi đến thăm Bagan khi cái nắng xứ này vẫn còn gay gắt. Hơi nóng hầm hập hắt lên từ những con đường cuốn đầy bụi đỏ. Trên những con đường ấy, những chiếc xe ngựa xuôi ngược ngược xuôi đưa du khách khám phá miền đất huyền thoại. Nơi này đã từng là kinh đô của đế chế Pagan từ thế kỷ 9 – 13. Vào thời cực thịnh, người ta ước tính có đến hơn 10.000 công trình tôn giáo. Trải qua biến động lịch sử và sự khắc nghiệt của thời tiết, hiện nay chỉ còn lại hơn 3.000 ngôi đền tháp trên diện tích rộng 41 km2.

Từng ngôi đền dần hiện ra rồi lại xa khuất theo nhịp vó ngựa. Ananda, Shwezigon, Thatbyinyu, Shweyugi… chẳng thể nào nhớ hết những cái tên. Có những ngôi đền to đẹp đông khách du lịch, cũng có những tháp chùa đứng quạnh quẽ hai bên đường đi. Tất cả đều mang trong mình câu chuyện riêng, đều đã chứng kiến vui buồn của hàng trăm năm lịch sử.

Những chuyến xe ngựa đưa du khách khám phá miền cổ tích Bagan

Trong những ngôi đền ấy, con người bỏ lại ánh sáng của ngày phía sau lưng để bước vào dãy hành lang sâu hun hút. Ta dần chìm vào bóng tối, không khí có chút ẩm mốc và những bức tường loang lổ màu thời gian. Khi đôi mắt đã quen với bóng tối, ta lại bắt gặp ánh sáng đổ vào nơi những bức tượng lớn án ngữ. Cảm giác ấy thật đặc biệt, như thể con người đang trên hành trình bước qua miền sáng tối trong tâm thức và rồi an yên quy phục trước đức tin tôn giáo thiêng liêng. 

Một ngôi đền cổ trong những tia nắng rạng rỡ sớm mai

Ai đã đem lòng yêu mến Bagan hẳn sẽ không muốn bỏ lỡ hai khoảnh khắc đẹp nhất trong ngày: khi mặt trời soi rọi cánh đồng Bagan trong những tia nắng tinh khôi đầu tiên và khi mặt trời mất dần sức nóng, nhường chỗ cho đêm đen phủ bóng lên đền đài.

Khoảnh khắc buổi bình minh tinh khôi ở Bagan

Năm rưỡi sáng, Bagan vẫn còn say ngủ trong không gian mờ hơi sương. Làm xáo động sự tĩnh mịch ấy chỉ có tiếng vó ngựa gõ lộp cộp, tiếng một vài chiếc xe và tiếng của những lữ khách đang hối hả trong hành trình săn tìm bình minh. Chẳng ai thấy ngại khi phải thức dậy sớm, co ro trong cái lạnh, đón chờ khoảnh khắc mặt trời từ từ nhô lên phía đường chân trời. Khoảng không bao la phía trên những dải mây được dệt lên thứ ánh sáng cam, vàng, hồng mượt như tơ. Tất cả chuyển mình đầy tinh tế khi ánh sáng soi rọi cảnh vật trong sắc tỏa rạng. Những câu nói “Đẹp quá!” thốt ra dường như là chẳng đủ cho những gì đang diễn ra trước mắt.

Nhưng đó chưa phải là điều duy nhất khiến người ta ngỡ ngàng. Khi mặt trời bắt đầu hun lên sức nóng, dải đất khô cằn Bagan như bừng tỉnh từ đêm đen thăm thẳm, kiêu hãnh khoe vẻ đẹp của hàng ngàn đỉnh tháp chùa. Khung cảnh huyễn hoặc ấy dễ làm con người lầm tưởng mình đang ở một xứ sở thần tiên nào đó.

Mỗi ngày, đền đài Bagan thức giấc trong bình minh, đốt cháy mình trong cái nắng đổ lửa rồi ngủ vùi giữa màn đêm.

Buổi chiều hôm ấy, khi ngắm nhìn mặt trời bung tỏa nốt những tia nắng cuối cùng trước khi khuất sau làn mây, trong tôi chợt gợn lên một nỗi u hoài. Một nền văn minh dù phát triển rực rỡ đến đâu rồi cũng có lúc lụi tàn. Không giống như mặt trời lặn rồi mọc, thuở vàng son của nền văn minh ấy không biết khi nào sẽ trở lại. Tám trăm năm trước còn là kinh đô của một đế chế hùng mạnh. Tám trăm năm sau chỉ còn là đền đài trên mặt đất. Tám trăm năm tới liệu còn lại gì? Liệu người đời sau có được chiêm ngưỡng những điều khiến tôi thán phục ngày hôm nay?

Vậy nên, hãy đến Bagan dù chỉ một lần để thấy trân quý hơn thứ ánh sáng thiên tạo, để thấy rằng những điều bình dị trong cuộc sống cũng có thể khơi gợi biết bao cảm xúc.

Minh Phạm