Ở lại thành phố tiếp tục bon chen hay về quê nuôi cá trồng rau theo lời anh Đen Vâu là quyết định mang tính cá nhân của mỗi người. Đã là quyết định cá nhân thì không có quyết định nào là đúng chính xác 100% với tất cả mọi người. Chỉ có đúng người đó và đúng thời điểm đó mà thôi. 

1/ Dù ở đâu thì cũng đừng làm ‘công việc sai’ 

Dù ở lại thành phố hay về quê, nếu bạn chọn một công việc không đúng với sở thích, năng lực và cá tính của mình, bạn vẫn sẽ cảm thấy không vui. Lấy ví dụ, bạn là một người thích nghệ thuật và cái đẹp chọn làm công việc kế toán ở thành phố. Hay một ví dụ khác bạn là một người thích văn phòng, số liệu lại phải làm công việc nông nghiệp ở quê. Lúc này phố hay quê không phải là tiêu chí hạnh phúc chính, mà cần phải đặt lên bàn cân độ phù hợp giữa đặc tính cá nhân của bạn và đặc tính của công việc. 

Một trong những công cụ giúp bạn xác định được đặc tính cá nhân của bản thân và công việc là công cụ Holland. Công cụ này hiểu đơn giản rằng, mỗi người chúng ta thuộc vào 2-3 nhóm tính cách trong 6 nhóm tính cách bên dưới, nếu chúng ta làm đúng công việc có cùng nhóm tính cách đó, chúng ta sẽ vui vẻ hơn. 

-  Kỹ thuật:  Thích làm với những vật cụ thể, máy móc, dụng cụ, cây cối, con vật hoặc các hoạt động ngoài trời. 

-  Nghiên cứu:  Thích quan sát, tìm tòi, điều tra, phân tích, đánh giá hoặc giải quyết vấn đề. 

-  Nghệ thuật:  Có khả năng nghệ thuật, sáng tác, trực giác và thích làm việc trong các tình huống không có kế hoạch trước như dùng trí tưởng tượng và sáng tạo. 

-  Xã hội:  Thích làm việc cung cấp hoặc làm sáng tỏ thông tin, thích giúp đỡ, huấn luyện, chữa trị hoặc chăm sóc sức khoả cho người khác, có khả năng về ngôn ngữ. 

-  Quản lý:  Thích làm việc với những người khác, có khả năng tác động, thuyết phục, thể hiện, lãnh đạo hoặc quản lý các mục tiêu của tổ chức, các lợi ích kinh tế. 

-  Nghiệp vụ:  Thích làm việc với dữ liệu, con số, có khả năng làm việc văn phòng, thống kê, thực hiện các công việc đòi hỏi chi tiết, tỉ mỉ, cẩn thận hoặc làm theo hướng dẫn của người khác. 

Ví dụ nếu bạn là nghệ thuật và xã hội, bạn có thể phù hợp với công việc trị liệu tâm lý. Hay bạn có nhóm Quản lý, bạn sẽ thoải mái khi làm nhân viên kinh doanh. Hay một người Nghiên cứu hợp với nghiên cứu thị trường... 

Trong trường hợp bạn chưa chọn được cái nào đúng và hợp với mình nhất, hãy bắt đầu với việc đừng lựa chọn sai. Ví dụ, bạn ghét nhất "Nghiệp vụ" mà phải làm Kế toán. Hay bạn ghét nhất "Xã hội" mà phải làm công việc bán hàng là lựa chọn sai bét. 

2/ Hai vai trò quan trọng nào bạn đang đóng trong giai đoạn này? 

Một lý thuyết hướng nghiệp rất hay khác mà bạn có thể tham khảo để đưa vào quyết định ở lại thành phố hay về quê đó là mô hình phát triển theo các giai đoạn cuộc đời của tiến sĩ Donald E. Super. Trong mô hình trên, bạn có thể thấy rằng ở mỗi một độ tuổi, chúng ta đóng những vai trò khác nhau trong cuộc sống. Ví dụ 18-24, chúng ta là sinh viên, con ngoan của ba mẹ. Lúc đó chúng ta ít lo nghĩ về chuyện gia đình, có thể tự do trải nghiệm và thử nghiệm nhiều thứ. Khi đã 28-32, lúc này chúng ta có thể đã là vợ/chồng, bố/mẹ – những vấn đề cơm áo gạo tiền đã quan trọng hơn, cần phải đặt sự ổn định lên hàng đầu, không thể nói muốn thử là thử. 

Ứng dụng mô hình này, bạn cần ngồi xuống viết ra tất cả các vai trò bản thân đang đóng trong thời điểm này. Một người sẽ có rất nhiều vai trò trong cùng một thời điểm (Ví dụ tôi có vai trò là sinh viên, người lao động, chồng, con của ba mẹ, bạn bè)… Sau đó, mình cần xác định xem ở thời điểm này, nếu chỉ chọn ra 2 vai trò chính để tập trung, đó sẽ là vai trò nào. Đương nhiên bạn có thể đóng nhiều vai trò cùng một lúc, nhưng khi bạn tập trung vào 2-3 vai trò, chất lượng cuộc sống của bạn sẽ nâng cao hơn. Bạn cứ nhìn những người xung quanh mà xem, mấy ai vừa có sự nghiệp rực rỡ, gia đình êm ấm, bạn bè đủ đầy, nhiều thời gian cá nhân… cùng một lúc đâu. 

Khi đã xác định được 2 vai trò quan trọng ở thời điểm này rồi, đó có thể là một cơ sở để bạn dựa vào và quyết định xem mình nên chọn thành phố hay quê là nơi làm việc tiếp theo. Thành phố hay quê là nơi ở thời điểm này có thể giúp bạn đóng tốt hai vai trò đó. 

Lấy ví dụ mình có một chị khách hàng, trong 5 năm đầu khi mới ra trường chị ở thành phố tập trung kiếm tiền ( với vai trò quan trọng nhất là người lao động).  Sau đó chị lập gia đình và sinh em bé, chị quyết định về Đà Lạt sống 6 năm đầu đời để gần con ( đóng vai trò làm mẹ).  Khi con đã lớn và tự lập, chị cùng cả gia đình quay lại thành phố để tiếp tục phát triển cuộc sống. 

Điều này để nói rằng, lựa chọn ở đâu có thể chỉ mang tính thời điểm, không nhất thiết phải là lựa chọn cả đời. 

3/ Tiêu chí nào trong công việc quan trọng với bạn ở thời điểm hiện tại? 

Mô hình CÁNH HOA của Dick Bolles 

Mô hình cuối cùng bạn có thể tham khảo để đưa ra quyết định sống ở thành thị hay nông thôn và làm việc đó là mô hình "Cánh Hoa" của Dick Bolles. Thầy là tác giả của cuốn "Dù bạn màu gì" là một cuốn sách hướng nghiệp rất hay mà bạn nên đọc. 

Mô hình cánh hoa nói về 7 yếu tố bạn nên cân nhắc khi đứng trước lựa chọn một công việc đó là Giá trị, con người, môi trường làm việc, kỹ năng, kiến thức, vị trí địa lý và mức lương. Mỗi người chúng ta có những tiêu chí khác nhau cho các cánh hoa này, không ai giống ai cả.  

Ví dụ với bản thân tôi:  

 - Giá trị: Được giúp đỡ người khác, thấy người khác phát triển  

- Kỹ năng:  giảng dạy, tư vấn, viết lách  

- Kiến thức:  hướng nghiệp, Marketing, nhân sự 

- Vị trí địa lý:  ưu tiên làm gần nhà, được đi công tác mỗi tháng một lần  

- Lương:  trên 50 triệu  

- Môi trường làm việc:  cởi mở, thoải mái  

- Con người:  trẻ trung, năng động 

Ở mỗi một thời điểm và tùy hoàn cảnh của mỗi người, chúng ta sẽ sắp xếp cho 7 điều trên theo 7 thứ tự ưu tiên khác nhau. Ví dụ khi mới ra trường, một bạn có thể ưu tiên kỹ năng và kiến thức. Khi đã đi làm lâu và lập gia đình, bạn đó ưu tiên về mức lương. Hay một bạn gia đình khá giả tốt nghiệp có thể ưu tiên môi trường làm việc để trải nghiệm, trong khi một bạn khó khăn sẽ quan tâm nhiều đến vị trí địa lý gần nhà chăm sóc ba mẹ và mức lương cao. 

Bạn cũng có thể sử dụng mô hình này, ghi rõ ra trong từng tiêu chí mình đang tìm kiếm điều gì và đâu là tiêu chí ưu tiên của mình ở thời điểm này. Từ đó, bạn đặt lên bàn cân hai lựa chọn thành phố và quê xem nơi nào thỏa mãn được các tiêu chí ưu tiên thời điểm này của bạn nhiều hơn. 

Cũng như công thức số hai, không có nơi nào là thỏa mãn các tiêu chí trọn đời, chỉ mang tính thời điểm mà thôi. 

Trên đây là 3 mô hình hướng nghiệp tôi muốn chia sẻ để giúp bạn có được quyết định tốt hơn cho bản thân mình. Hãy nhớ rằng, dù bạn quyết định thế nào chăng nữa, miễn rằng đó là quyết định của chính bạn – đã là rất tốt rồi. Chúc bạn thành công. 

(Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả)  

 

Theo Doanh nghiệp và Tiếp thị