Mỗi năm, nước ta có thêm 50-60 ca tử vong vì bệnh dại, đây thực sự là hồi chuông báo động về tình trạng nuôi chó thả rông, không rọ mõm tại Việt Nam. 

Bệnh nhân tỉnh táo đến lúc chết 

Bệnh dại do virus dại Rhabdovirus gây nên, thường lây từ nước bọt của động vật bị dại thông qua vết cắn. Loại virus này dễ bị phá huỷ trong các chất dung môi của lipid và có thể bất hoạt ở nhiệt độ 56 độ C trong vòng 30 phút và 2 phút ở nhiệt độ 70 độ C. Virus dại cũng bị mất độc lực dưới ánh sáng và các chất sát khuẩn ở nồng độ 2-5%. 

Khi đã phát bệnh dại, hầu như 100% bệnh sẽ tử vong 

Sau khi vào cơ thể, virus dại sẽ xâm nhập vào các dây thần kinh ngoại biên, chạy theo các dây thần kinh tới tủy sống và não bộ với tốc độ rất chậm, khoảng 12-24 mm mỗi ngày. Chỉ khi vào tới não bộ, người bị nhiễm bệnh mới có những hành vi và biểu hiện lâm sàng rõ ràng. 

Do di chuyển chậm, thời gian ủ bệnh dại có thể từ 10 ngày đến 8 tuần hoặc có thể dài trên 1 năm. 

Thời gian ủ bệnh phụ thuộc vào số lượng virus xâm nhập vào cơ thể, sự nặng nhẹ của vết thương, khoảng cách xa gần từ vết thương đến não bộ và khả năng miễn dịch của bệnh nhân. Vết thương nặng và càng gần thần kinh trung ương như ở đầu, cổ, ngón tay... thì thời gian ủ bệnh càng ngắn 

Từ thực tế điều trị, BS Nguyễn Trung Cấp, trưởng khoa Cấp cứu, BV Bệnh nhiệt đới TƯ cho biết, từ thời điểm chó dại cắn đến khi phát bệnh thường trong vòng 3-6 tháng, rất ít trường hợp phát bệnh sớm hơn hoặc sau vài năm mới phát bệnh. 

Theo BS Cấp, hầu như 100% các trường hợp lên cơn dại đều tử vong, khi người bệnh sợ gió, sợ nước là đã không còn cách gì cứu chữa. Bản thân mỗi bác sĩ khi chứng kiến những ca lên cơn dại đều rất ám ảnh vì thấy chết mà không thể cứu, bệnh nhân thường tỉnh táo đến lúc chết do co thắt thanh quản gây suy hô hấp. 

Khi phát bệnh dại có 2 thể bệnh chính. Thể viêm não và thể liệt. 

Với thể viêm não, người bệnh sẽ bồn chồn, sợ nước, sợ gió, sợ ánh sáng nên hay chui vào chỗ tối. Càng về sau, bệnh càng nặng, bệnh nhân xuất hiện những cơn co thắt hầu họng nặng, không thể uống nước. Bệnh nhân có tăng tiết nước bọt và không nuốt được nên thường xuyên khạc nhổ. 

Ngoài ra đồng tử sẽ giãn nên nhìn mắt bệnh nhân sáng long sòng sọc. Sau đó xuất hiện co thắt hầu họng tự nhiên, có bệnh nhân lên cơn cường dương, xuất tinh liên tục đến lúc chết. Ở thể viêm não, bệnh nhân thường tử vong sau 1 tuần từ khi phát bệnh. 

Với thể liệt , người bệnh sẽ liệt lan dần từ chân đến liệt cơ tròn làm rối loạn tiểu, đại tiện, lan lên liệt tay đến khi lan lên liệt cơ hô hấp thì bệnh nhân tử vong. 

Đến nay, trên thế giới cũng chưa có phương cách nào để điều trị cho các bệnh nhân dại. Các cơ sở y tế cũng không thể làm được gì ngoài việc giữ cho bệnh nhân cảm thấy thoải mái, giảm đau đớn và giảm lo lắng, bồn chồn. 

4 bước quan trọng khi bị chó cắn 

Theo BS Cấp, không phải 100% số người bị cắn đều phát bệnh dại mà có người bị, người không, tùy thuộc lượng virus trong nước bọt chó nhiều hay ít, vết thương sâu hay không làm rách da. 

Tuy nhiên không thể dự đoán được người nào có thể bị phát dại hay không, do đó người dân cần thực hiện đầy đủ 4 bước quan trọng sau khi bị chó, mèo cắn. 

1. Rửa kỹ vết thương bằng nước và xà phòng đặc liên tục trong 15 phút, nếu không có xà phòng thì phải xối rửa vết thương bằng nước sạch liên tục. Đây là biện pháp sơ cứu hiệu quả để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh dại khi bị chó, mèo cắn, cào. 

2. Sau đó tiếp tục rửa vết thương bằng cồn 70%, cồn iod hoặc Povidone, Iodine. 

3. Hạn chế làm dập vết thương và không được băng kín vết thương. 

4. Đến ngay Trung tâm y tế gấn nhất để được tư vấn và tiêm phòng dại kịp thời. Bộ Y tế khuyến cáo, nếu bị chó cắn, cần theo dõi trong vòng 10 ngày, nếu chó phát dại, chết hoặc bị mất tích hay bị giết thịt thì cần nhanh chóng đi tiêm càng sớm càng tốt, tiêm kết hợp của vắc xin và huyết thanh. Nếu con vật còn sống, cần theo dõi để không tiêm hoặc hoãn tiêm. 

Hiện tại, Việt Nam đã cho phép lưu hành 5 vắc xin ngừa bệnh dại của Ấn Độ, Pháp. Các vắc xin này đều là vắc xin thế hệ mới, không còn tác dụng phụ gây di chứng thần kinh như trước kia. Nếu tiêm sớm và đủ mũi, hiệu quả bảo vệ gần 100%. 

Khi tiêm vắc xin phòng bệnh dại, cần tiêm đủ mũi, đúng lịch, không uống rượu bia, không dùng thuốc Corticoid và thuốc ức chế miễn dịch. 

Ngoài ra để đảm bảo an toàn cho cộng đồng, chủ vật nuôi cần tiêm phòng đầy đủ cho chó, mèo, tiêm nhắc lại định kỳ hàng năm; Không thả rông chó, mèo, chó ra đường phải được đeo rọ mõm. 

Theo Thúy Hạnh/Vietnamnet