Nỗi sợ sự đổi thay

Trong tâm lý học, có một khái niệm là “hiệu ứng xu thế cố định”, nói về việc con người thích những gì quen thuộc với họ. Mỗi khi đứng trước một tình huống, chúng ta thường có xu hướng dùng những cách thức quen thuộc với mình để giải quyết, thậm chí từ chối các cách làm nhanh gọn hơn chỉ bởi vì… chúng lạ lẫm.

Carl Jung, nhà tâm lý học lừng danh thế kỷ 20 từng viết trong cuốn sách “Các giai đoạn cuộc đời” rằng: “Có cái gì đó bên trong khiến tất cả chúng ta đều mong mình mãi là một đứa trẻ, từ chối mọi thứ xa lạ”.

Có người ngày qua ngày kêu ca công việc của mình thật chán ngán, nhưng lại từ chối đưa ra giải pháp để cải tiến, cũng chưa dám nghỉ để tìm một công việc khác phù hợp hơn. Có người mong muốn mình có một vóc dáng săn chắc và dẻo dai, song ngày này qua ngày khác vẫn trì hoãn việc tập luyện. Có người biết rằng người yêu mình là một kẻ không ra gì, song vẫn chưa dám dứt bỏ. Đó là bởi chúng ta sợ rủi ro.

Dù không mấy dễ chịu với tình hình hiện tại, nhưng chúng ta thường không sẵn sàng thay đổi khi hình dung về những điều mình chưa biết chắc: “Nhỡ tôi thất nghiệp và nghèo túng thì sao?”, “Nhỡ tôi không tìm được ai khác tốt hơn anh ta?”, “Điều gì sẽ xảy ra nếu tôi thất bại?”,…

Thay đổi không đáng sợ, đáng sợ là khi ta cứ mãi khước từ sự đổi thay

Đa số con người đều sợ thay đổi thói quen của mình. Sự thay đổi khiến con người ta buộc phải “nhảy” ra khỏi vùng an toàn của mình. Những tư duy mới, cách làm mới, cách sống mới khiến họ phải học cách thích nghi lại từ đầu, và sự thoải mái - dĩ nhiên không còn được như khi làm theo thói quen trước đây.

Nhưng có một điều chắc chắn là, từ chối sự thay đổi không khiến cuộc sống của bạn tốt hơn.

Trong khi đó, nếu thay đổi, bạn có cơ hội thoát ra khỏi tình trạng hiện tại.

Sự thay đổi có thể mang đến những điều nằm ngoài dự tính, nhưng không phải tất cả những gì ta chưa biết đều tiêu cực và nguy hiểm. Đôi khi, tiếp tục duy trì trạng thái khiến bản thân trì trệ và không hạnh phúc, mới thực sự là nguy hiểm.

5 giai đoạn cảm xúc của tiến trình thay đổi

Khoảng thời gian bước ra khỏi con đường mình thường đi và tập làm quen với một con đường mới thường mang đến cho chúng ta rất nhiều cung bậc cảm xúc hỗn độn. Theo nhà tâm lý học Kubler Ross, có 5 giai đoạn cảm xúc mà con người thường trải qua trong tiến trình thay đổi:

Giai đoạn 1: Chối bỏ

Sự thay đổi đột ngột có thể khiến chúng ta bị shock tạm thời, nảy sinh cảm giác chống cự và chối bỏ mạnh mẽ. Cảm giác này càng rõ rệt hơn khi sự thay đổi mang đến những điều đau khổ hay bi kịch.

Giai đoạn 2: Phẫn nộ

Sau khi kết thúc trạng thái chối bỏ, chúng ta đã không còn tránh né sự thay đổi mà thay vào đó, ta có xu hướng phẫn nộ và đổ lỗi cho bản thân mình hay những người khác vì đã “gây nên điều này”.  Chúng ta cho rằng điều đang diễn ra thật không công bằng và mình không đáng bị như vậy.

Giai đoạn 3: Thoả hiệp

Khi những cảm xúc dần trở nên phức tạp, con người sẽ dần thoả hiệp với sự thay đổi.

Giai đoạn 4: Chán nản

Thời điểm nhận ra rằng mọi nỗ lực chống lại sự thay đổi đều vô ích và bản thân không thể quay về trạng thái trước kia, chúng ta dần trở nên chán nản. Đây là lúc chúng ta cảm thấy tuyệt vọng, hoang mang và cô độc nhất.

Giai đoạn 5: Chấp nhận và hoà hợp với sự thay đổi 

Chấp nhận là bước cuối cùng khi chúng ta vượt qua được quá trình này và hiểu được giá trị của sự thay đổi. Chúng ta hiểu rằng việc chống lại sự thay đổi chẳng thể khiến mình hạnh phúc hơn. Chúng ta chấp nhận sự đổi thay như một điều tất yếu của cuộc sống và nhìn về phía trước, đón lấy những cơ hội mới trong chương mới cuộc đời mình.  

Đừng sợ hãi, những điều tốt đẹp đều đến từ sự thay đổi!

Cuộc sống là một dòng chảy, mọi thứ đều liên tục chuyển động, đổi thay trong từng khoảnh khắc. Để tồn tại, bạn không thể mãi ẩn nấp trong một lớp vỏ an toàn cố hữu và từ chối đổi thay.

Để phát triển, cây cối cần được tỉa bớt những chiếc lá úa thường xuyên để phần còn lại của cây nhận được thêm nhiều dưỡng chất. Và con người cũng vậy. Những gì không còn phù hợp, hãy mạnh dạn bỏ chúng xuống để rảnh tay đón nhận những điều tốt lành hơn.

Những điều tốt đẹp đều đến từ sự thay đổi. Ngàn dặm đường đều bắt đầu từ một bước chân. “Tất cả mọi thứ đều thay đổi theo thời gian” – nhiều người vẫn thường ngậm ngùi nhắc tới câu này với tâm trạng tiếc nuối. Nhưng thử nhìn theo một góc độ khác, thay đổi là hơi thở của sự sống, là tiến bộ và phát triển. Nếu không thay đổi, phải chăng bạn đang tự kết liễu chính mình?

Vy Cầm