Các bệnh thường gặp khi thời tiết giao mùa bao gồm bệnh cảm cúm, viêm đường hô hấp cấp tính, viêm phế quản, hen suyễn, đặc biệt vào dịp Tết cổ truyền có sự gia tăng đáng kể các bệnh lý về đường tiêu hóa. Hiểu rõ nguyên nhân các bệnh thường gặp ở trẻ em lúc giao mùa, đặc biệt là các biện pháp phòng ngừa hiệu quả, sẽ giúp quý phụ huynh chăm sóc tốt hơn những đứa con thân yêu của mình và để gia đình cùng đón một cái Tết thật vui và trọn vẹn.

1. Trẻ em rất dễ mắc các bệnh lý lúc giao mùa, đặc biệt là dịp Tết vì những lý do căn bản sau

- Trẻ em, nhất là trẻ nhỏ dưới 3 tuổi sức đề kháng còn rất yếu kém vì hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện nên rất dễ bị các tác nhân gây bệnh tấn công.

- Trẻ thường xuyên tiếp xúc với môi trường bên ngoài, nguy cơ bị nhiễm bệnh rất cao trong khi trẻ chưa ý thức được khả năng tự phòng bệnh.

- Trẻ thường xuyên sống trong môi trường đông đúc tập thể như nhà trẻ, mẫu giáo, trường tiểu học…khi có một bạn nhỏ bị bệnh sẽ dễ lây lan cho các bạn khác.

- Yếu tố thiên thời địa lợi về khí hậu và thời tiết như vào mùa lạnh, độ ẩm trong không khí thấp và nhiệt độ môi trường không cao, đặc trưng là khí hậu lạnh ẩm tạo điều kiện cho rất nhiều loại vi khuẩn, vi rút đường hô hấp phát triển mạnh và gây bệnh cho trẻ.

- Đặc biệt việc ăn uống và bảo quản thức ăn ngày Tết không tuân thủ quy trình an toàn vệ sinh thực phẩm sẽ làm phát sinh nhiều bệnh lý về đường tiêu hóa, ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe trẻ em ngày Tết.

2. Bệnh lý thường gặp thời khắc giao mùa và dịp Tết ở trẻ em

Theo kinh nghiệm từ các bác sĩ Nhi khoa nền nhiệt ngày nắng hanh trong khi sáng sớm và đêm trời lạnh đã khiến đường hô hấp của trẻ dễ bị vi rút, vi khuẩn tấn công, đặc biệt số liệu thống kê từ các cơ sở khám chữa bệnh trên cả nước số trẻ bị các bệnh lý về đường tiêu hóa như: tiêu chảy cấp, rối loạn tiêu hóa, ngộ độc thức ăn…vào dịp tết thường tăng cao hơn ngày thường từ 20% đến 25%, nguyên nhân chủ yếu do cha mẹ không chú ý nhiều việc ăn uống của trẻ trong dịp tết.

A. Nhóm bệnh về đường hô hấp thường gặp

Viêm đường hô hấp trên cấp tính như: viêm họng, viêm mũi, viêm a mi đan, viêm VA, viêm tai giữa, viêm thanh quản cấp…gây nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe và việc ăn uống của trẻ. Bệnh có thể do tác nhân là vi rút hoặc vi khuẩn gây ra.

Viêm đường hô hấp dưới như: viêm phổi, viêm phế quản cấp, viêm tiểu phế quản…nếu không được theo dõi và điều trị kịp thời có thể gây hiểm nguy cho sức khỏe của trẻ.

Bệnh cúm ở trẻ em: rất thường gặp trong mùa lạnh, khả năng trẻ em bị nhiễm chiếm 1/3 dân số người bị mắc cúm hàng năm, nếu không cẩn thận có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm.

Bệnh hen suyễn: rất thường gặp vào thời khắc giao mùa, trẻ em có tiền căn dị ứng và hen suyễn, sẽ rất dễ lên cơn “hen” khi thời tiết trở lạnh đột ngột.

B. Nhóm bệnh về đường tiêu hóa rất thường gặp trong dịp lễ tết như:

Rối loạn tiêu hóa: ăn bánh kẹo nhiều, uống nước ngọt “vô chừng” hoặc trái cây trưng tết có thể làm cho trẻ cảm thấy khó chịu vì hệ tiêu hóa phải chứa một lượng thức ăn ngọt quá lớn. Biểu hiện thường gặp là trẻ bị đầy bụng, khó tiêu đôi khi bị đau bụng dữ dội hay gặp ở trẻ em bị nhiễm giun tiềm ẩn. Ngoài ra trẻ có thể bị tăng đường huyết bất thường làm trẻ phải đi tiểu nhiều và mất nước.

Tiêu chảy cấp: thường do trẻ ăn những loại thực phẩm chế biến sẵn không đảm bảo vệ sinh, thức ăn dự trữ lâu ngày hoặc sữa pha sẵn để quá lâu…bệnh gặp nhiều ở trẻ dưới 2 tuổi. Tác nhân gây bệnh thường là siêu vi trùng, Rotavirus, E.coli, Shigella...Triệu chứng gồm tiêu phân lỏng nhiều lần trong ngày, phân có màu vàng hoặc vàng xanh, có thể kèm nôn hoặc buồn nôn, đau bụng hoặc sốt. Nếu bị mất nước nhiều trẻ có thể bị mệt lả, chân tay lạnh, mắt trũng, da khô, tiểu ít.

Ngộ độc thức ăn: là tình trạng bệnh lý rất thường gặp dịp tết, nguyên nhân chủ yếu do sử dụng các loại thực phẩm tươi sống hoặc chế biến sẵn đã bị nhiễm khuẩn. Bệnh gặp ở mọi lứa tuổi, triệu chứng thường gặp là trẻ bị đau quặn bụng, nôn ói nhiều lần, tiêu chảy, xuất hiện trong khoảng 1-6 giờ sau khi trẻ sử dụng các loại thức ăn bị nhiễm khuẩn này.

C. Phòng ngừa hiệu quả các bệnh ở trẻ em lúc giao mùa và dịp Tết bằng những biện pháp sau

Luôn đảm bảo chế độ dinh dưỡng hợp lý cho trẻ trong những ngày Tết, giúp trẻ tăng cường sức đề kháng đối với bệnh tật.

Giữ vệ sinh môi trường sống tốt, trong lành, sạch sẽ và thoáng khí giúp trẻ phòng tránh hiệu quả các bệnh lý lây nhiễm qua đường hô hấp như hạn chế việc sử dụng quạt máy, máy điều hòa nhiệt độ, tránh tình trạng bụi bẩn, khói thuốc lá, khói công nghiệp.

Tạo cho trẻ thói quen rửa tay sạch sẽ đúng cách thường xuyên hàng ngày, giúp loại bỏ các tác nhân gây bệnh nguy hiểm lây lan qua con đường tay-miệng.

Giữ ấm cơ thể trẻ khi thời tiết chuyển lạnh nhất là những trẻ có tiền căn – tiền sử về dị ứng và hen suyễn bằng những biện pháp rất đơn giản như mặc thêm quần áo ấm, mang thêm vớ, đội thêm mũ hoặc quấn thêm chăn/mền ấm cho trẻ.

Việc chế biến thức ăn ngày tết cho trẻ cần tuân thủ tuyệt đối quy trình “Vệ sinh an toàn thực phẩm” nhằm giúp trẻ phòng tránh các bệnh đường tiêu hóa một cách thiết thực nhất, đặc biệt nên bảo quản và lưu giữ thực phẩm đúng cách để luôn đảm bảo sức khỏe ngày tết cho mọi thành viên trong gia đình.

Khi phát hiện trẻ bệnh nên sớm đưa trẻ đi khám bác sĩ để được chữa trị kịp thời và có được những lời khuyên hữu ích giúp phụ huynh chăm sóc trẻ tốt hơn trong thời gian trẻ bệnh.

Thực hiện tốt việc tiêm chủng đầy đủ các mũi vắc xin cho trẻ theo lứa tuổi để có cách phòng ngừa bệnh chủ động nhất và hiệu quả nhất.

Title do Emdep.vn đặt lại

Ths.BS Đinh Thạc (Bệnh viện Nhi đồng 1)